[17 maart 1906], Karel van de Woestijne aan Emmanuel de Bom

Index terms Metadata
Title: [17 maart 1906], Karel van de Woestijne aan Emmanuel de Bom
Author: Karel van de Woestijne
Addressee: Emmanuel de Bom
Place: Sint-Martens-Latem
Date: 1906-03-17
Letter type: Brief, geen omslag
Dimensions: 208 265
Physical description: Ongelijnd vel papier met de voorgedrukte naam van Van de Woestijne en de vermelding van 'TE ST-MARTENS-LAETHEM AAN DE LEIE, OOST-VL.'. Het vel werd doormidden gevouwen tot vier gelijke schrijfhelften (telkens twee per zijde). Drie van de vier schrijfhelften zijn beschreven. Boven het begin van de brief heeft (wellicht) De Bom twee dateringen toegevoegd: '17.3.06', en 'Antw. 20 Mrt. 06'.
Storage location: Letterenhuis, Antwerpen, België
Collectie: W803, nummer 96060/135
Electronic publication: Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie / Centre for Scholarly Editing and Document Studies Gent © Copyright, CTB
Editor: Bert Van Raemdonck
Principal: Prof. dr. Yves T'Sjoen, Em. prof. dr. Anne Marie Musschoot

Facsimiles


Ja, Manuël, vol-scone wigant![*] ik ben de immoreelste der Vlaamsche poëten algader. En ik ben nog méer: ik ben de vermoeidste, — en die genoegen vindt zich te vermoeien. Stel je voor, m'n waarde, dat ik een deel van Blauw-baard aan 't her-maken ben, "pour cause d'agrandissements". En 'k heb daar-voor een middel­eeuwsch keuken-boek en een dito boek-der-apothekerije moeten doornuffelen.[*] 't Is wreed!...
Bij dat alles beken ik, dat ik tegenover u schuldig ben als Dymas tegenover Jezus (aangenomen dat Dymas de naam is van den onboetveerdigen boef-ten­kruise),[1] maar... er is vergiffenis voor alles, niet waar, nu vooral dat ik u bij Christos vergelijk?
Neem me dus niet kwalijk dat ik, om u een telegram te zenden, wachtte... tot het te laat was. Vergeet niet dat we hier een klein uur van alle telegraaf-kantoor verwijderd zijn, — hetgeen, ik geef het toe, eene kwalijke verontschuldiging is...
Merci voor uwe wenschen bij mijn verjaring, — de 28ste al, helaas...[2] Ik word oud; 't is dégoûtant; en 'k heb nog zoo weinig verricht in mijn leven! Enfin, "Janus" is bijna af, en dan zal ik kunnen zorgen voor beter werk. (Ik zeg dat alles zonder de minste valsche nederigheid, in tegendeel!)
— Vermeylen, uit der hoogte van zijne Rembrandt-eruditie (hij schrijft er me twee maal in de week over), vermaledijdt mij wtermate. 't Kan me niet schelen! Maar wél me schelen kan, dat ik deze week dan eenige vocabelen van U over Cyrius Buysse hoop te ontvangen. Wacht daar niet te lang meê, niewaar?[3]
Ik krijg dus een brief, daar-even, van Professor Vermeylen. Maar denkt gij dat hij me vertelt wat er Zondag is vóor-gevallen?[4] Bij lange niet! Eenige toonlooze woorden, en verder... bewaart hij zijne welsprekendheid voor betere gebruiken. Alleen hoor ik het besluit, dat we volgende maal te Antwerpen zullen vergaderen, hetgeen ik goed zou vinden en ware 't dat ik dan reeds om half-vijf uit Antwerpen weg moet, wil ik zelfden avond nog te Laethem aanlanden... Enfin, in Mei zullen we dan hier op Laethem samenkomen, als er niemand niets tegen­heeft, en dan kunt gij allen hier nogal laat blijven, en nochtans nogal vroeg in uwe heimat terug zijn...
Zeg, ik heb in lang niets van v[an] Deyssel over Buysse gelezen. 't Is waar dat ik tot hiertoe slechts twee nrs van XXe Eeuw voor Vlaanderen ontving.
Hier nog iets, maar ge moet zwijgen dat ge zweet: ik heb hier 't laatste boek van Frans Coenen.[5] Vermeylen vraagt er naar; maar ik zou het liever aan u zenden die, vermoed ik, er belang in stelt.
Is 't goed?
Voor wat Gorter aangaat: heeft hij aanvaard?[6] Ik vind het heel goed (Vermeylen vindt het heel slecht), maar 'k heb maar éene vrees: te erge propaganda-literatuur. Zijn laatste werk pleit niet geheel te zijnen voordeele: ik vind er de dichter van "Mei" niet meer in, en, ja! na 't "vurig wondertje" van Jacobus van Looy ware 't toch jammer....[7] Doch: wie in zijne plaats? Coenen, zegt Vermeylen... of Hélène Swarth. Tegen deze laatste ben ik bepaald gekant: zij en haar werk zijn verre beneden dat van Gorter, want dát van Gorter draagt toch nog een leven, en dat van de oude blauw-kous is anders niets dan gips-afgietsel van lang-versleten beeld-werk. Dan nog liever, rechtuit, Johan de Meester, die dan toch redacteur van den Nieuwen Gids is. Wat zeg je, ouwe jongen? En die Johan heeft zulke vruchtbare pen, en is voor ons zoo vriendelijk... — Summa Summarum: liefst maar aandringen bij Gorter.
Ziet gij ons weêr aan 't groeten staan, Mariette en ik, mitsgaders onzen Paul, die sedert eene maand loopt gelijk een bie en zingt... gelijk een mugge? 't Ligt hier sneeuw twee voeten hoog, en 't zal een heelen toer gaan zijn dezen brief straks naar de bus te brengen...
Aan Nora kunnen we anders niet wenschen dan dat ze voort zou gaan op den weg naar de gezondheid die ze zoo wijs aan 't bewandelen is, gelegen in hare tent, op de groene zoden (al is het beeld-spraak, 't is goed gemeend) en aan uwe schoonzuster wensch ik, dat ze, verjarend met mij, toch minder aan jaren weze...
Want ik word oud, o Manuël...
Uw
Karel.
Dag Nora, dag Emmanuel. —
Paul van de Woestijne
't laatst is van Paul
Frau Nauen heeft een kindeken gekocht, een zoon

Annotations

[*] 'Wigant' (Middelnederlands): held. Verder in de brief neemt Van de Woestijne de Middelnederlandse toon opnieuw op door 'wtermate' te schrijven, in plaats van 'uitermate'. Zie daarvoor brief 33, noot 2.
[*] 'Pour cause d'agrandissements' betekent letterlijk 'voor (of vanwege) uitbreiding'. Hier betekent het wellicht: 'om het meer diepgang te geven'. 'Nuffelen': prutsen, peuteren, beuzelachtig werk verrichten. 'Doornuffelen' betekent hier dus: schijnbaar doelloos of tegen beter weten in doorbladeren.
[1] Volgens de katholieke overlevering werd Christus samen met twee andere veroordeelden gekruisigd. De ene toonde berouw en sprak met ontzag tegen Christus, de andere niet. In geen van de vier evangeliën wordt een van hen bij naam genoemd. De naam Dymas komt wel voor in de Griekse mythologie.
[2] Van de Woestijne was op 10 maart 1906 28 jaar geworden.
[3] De Bom leverde nadien de tekst 'Jong Neerlandsch proza. Cyriel Buysse's jongste boek', over Het leven van Rozeke van Dalen. De bijdrage verscheen in juni 1906 in Vlaanderen (p. 260-264). In verband met Vermeylen en Rembrandt, zie brief 169 (noot 5).
[5] In 1905 had Frans Coenen de roman Burgermenschen gepubliceerd. Het boek werd in Vlaanderen niet gerecenseerd.
[6] Vanaf de vierde jaargang was het de bedoeling dat er telkens een bijdrage van een Nederlandse auteur in Vlaanderen zou worden opgenomen. Vaak lukte dat echter niet, waardoor de redactie al snel niet erg veel moeite meer deed om een auteur te overtuigen. Gorter heeft niet in Vlaanderen gepubliceerd.
1
2

Register

Name - person

Bom-Aulit, Eleonora (Nora) de (° 1879 - ✝ 1955)

Na een kortstondige relatie met Lode Ontrop huwde ze op 24 augustus 1901 met Emmanuel de Bom. Door haar permanent wankele gezondheid en de hoge mate waarin ze beïnvloed was door de (waan-)ideeën van 'waterdokter' Alwyn van Son, bleef het huwelijk echter 'in alle betekenissen van het woord onvruchtbaar'.

Buysse, Cyriel (° 1859 - ✝ 1932)

Vlaamse romanschrijver van wie het werk gedeeltelijk in de naturalistische (en later realistische) traditie is geschreven. Virginie Loveling was zijn tante. Hij woonde afwisselend in Afsnee en Den Haag. In 1893 behoorde hij tot de stichters van Van Nu en Straks, en in 1903 richtte hij samen met Louis Couperus en Willem van Nouhuys het maandblad Groot Nederland op, dat hij tot zijn dood zou blijven redigeren.

Coenen, Frans (° 1866 - ✝ 1936)

Nederlandse schrijver van romans, verhalen, essays en literaire kritieken.

Deyssel, Lodewijk van (Ps. van Karel Lodewijk Alberdingk Thijm) (° 1864 - ✝ 1952)

Psudoniem van: Karel Lodewijk Alberdingk Thijm

Nederlands criticus en prozaschrijver die een cruciale rol speelde in De Nieuwe Gids en icoon werd van het artistieke individualisme van de Tachtigers. Na een crisis in De Nieuwe Gids richtte hij samen met Albert Verwey het Tweemaandelijksch Tijdschrift op, dat later als De XXe Eeuw werd voortgezet. In 1905 brak hij met Verwey en was hij medeoprichter en eerste voorzitter van de Vereniging van Letterkundigen.

Gorter, Herman (° 1864 - ✝ 1927)

Nederlandse dichter die aanvankelijk goed aardde in de Beweging van Tachtig, maar geleidelijk een meer eigen (door het socialisme geïnspireerde) koers ging varen. Hij stond mee aan de wieg van de Sociaal-Democratische Partij in Nederland. Hij bleef vooral bekend vanwege zijn epische gedicht Mei.

Looy, Jacobus van (° 1855 - ✝ 1930)

Nederlandse schrijver van proza en poëzie die ook furore maakte als grafisch kunstenaar. In 1885 had hij zijn literaire debuut gemaakt in De Nieuwe Gids. Hij correspondeerde geregeld met De Bom.

Malachowski-Nauen, Marie von (° 1880 - ✝ 1943)

Duitse kunstenares die houtsnijwerk en schilderijen maakte, voornamelijk (kinder-)portretten, stillevens en landschappen. Ze was getrouwd met Heinrich Nauen.

Meester, Johan de (° 1860 - ✝ 1931)

Prozaschrijver en journalist. Tussen 1886 en 1891 was hij vanuit Parijs correspondent voor het Handelsblad, om vervolgens tot 1927 als criticus te werken voor de Nieuwe Rotterdamsche Courant. Het proza van De Meester (o.m. Een huwelijk, 1890 – Zeven vertellingen, 1899 – Louise van Breedevoort, 1903 en Geertje, 1905) is vaak neerslachtig van toon.

Rembrandt van Rijn (° 1606 - ✝ 1669)

Nederlandse kunstschilder.

Swarth, Hélène (° 1859 - ✝ 1941)

Nederlandse dichteres en prozaschrijfster die een deel van haar leven in België woonde. Aanvankelijk schreef ze in het Frans, maar Pol de Mont overtuigde haar om op het Nederlands over te schakelen. Haar beste werk stamt uit de periode van de Tachtigers.

Vermeylen, August (° 1872 - ✝ 1945)

Aanvankelijk sterk anarchistisch geïnspireerde en non-conformistische schrijver die het vooral moest hebben van zijn essays. Tot zijn voornaamste bijdragen aan Van Nu en Straks (waarvan hij in een aantal opzichten de geestelijke leider was) behoren behalve zijn literaire kronieken ook zijn opstellen Kritiek der Vlaamsche Beweging en Kunst in de vrije gemeenschap. Van de Woestijne had een ambigue relatie met hem. Hij noemde Vermeylen in een brief aan Lode Ontrop een 'groot dilettant, die zich veel vergist maar toch steeds verstandelijk-interessant blijft'. Vermeylen wordt vaak verweten dat hij zich na de eeuwwisseling steeds meer conformeerde. Na de Eerste Wereldoorlog koos hij voor een carrière in de politiek en werd hij een boegbeeld van de socialisten.

Woestijne, Paul van de (° 1905 - ✝ 1963)

Zoon van Karel van de Woestijne, die na zijn proefschrift als specialist in middeleeuws Latijn aan de universiteit van Gent verbonden was.

Woestijne-Van Hende, Maria (Mariette) van de (° 1884 - ✝ 1968)

Echtgenote van Karel van de Woestijne. Ze trouwden op 13 februari 1904 en kregen samen een zoon (Paul) en een dochter (Lily). Dochter van een echtpaar dat in het centrum van Gent een zaak had waar spiegels werden gemaakt en verkocht.