Je présume, Monsieur, que l'invitation,[3] que vient de recevoir l'Art Indépendant[4] à assister à une réunion[5] que vous projetez ne s'adresse pas à l'ancien Art Indépendant défunt[6] et liquidé depuis deux ans mais bien à la nouvelle Société constituée depuis peu pour des salons annuels, des conférences et des auditions musicales![7]
En ce cas, je vous prierai, Monsieur, de considérer comme second déléguéMr Max Elskamp; avocat; Boulevard Léopold 138.[8]
Veuillez agréer Monsieur, mes salutations confraternelles.
henry v.d. Velde
à Monsieur Max. Rooses.Annotations
[1] Zie noot 3.
[2] Van 2 mei 1891 tot 12 maart 1896 was Henry van de Velde, die voordien te Wechelderzande gedomicilieerd was, ingeschreven te Knokke en woonde hij in villa "Ten anker" bij zijn oom en tante. Meestal verbleef hij echter te Kalmthout in huize "Vogelenzang" bij zijn zuster Jeanne en bij zijn schoonbroer Léon Biart. Talrijke schilderijen van Kalmthout en omgeving kwamen zo tot stand, en August Vermeylen zou hem er in het begin van de zomer van 1892 opzoeken om de typografie en versiering van het nieuw op te richten tijdschrift Van Nu en Straks te bespreken. Zie Henry van de Velde, Geschichte meines Lebens (München, Piper Verlag, 1962), p. 53-63 en A.M. Hammacher, De wereld van Henry van de Velde (Antwerpen, Mercatorfonds en 's-Gravenhage, G.D. van Goor zonen's, 1967), p. 84-87; 112-113; 332-334.
[3] Max Rooses en Henri-Jacques Bource, die de activiteiten van de verschillende kunstkringen van de stad Antwerpen wensten te coördineren, stuurden op 19 mei 1891 een uitnodiging naar de afgevaardigden van deze kunstkringen om een eerste zitting hierover op 22 mei 1891 in het Café des Mille Colonnes bij te wonen. Zie de documentatie over het Verbond der Antwerpsche Kunstkringen in het AMVC (V 34367/D).
[4] Op het einde van 1886 richtte Henry van de Velde samen met Max Elskamp e.a. te Antwerpen de kunstkring L'Art Indépendant op, volgens het principe van het Salon des Indépendants van Parijs, waar de kunstenaars rechter in eigen zaak waren en exposeerden volgens coöptatie. De kring opende in maart 1887 zijn eerste salon. Zie L'art moderne, VII, nr. 12 (19 maart 1887), p. 90. Een nieuwe vooruitstrevende kunstrichting werd hier gepromoveerd in de zin van de XX te Brussel, op wier leden l'Art Indépendant een beroep deed voor tentoonstellingen. Dat laatste lokte heel wat kritiek uit van conservatieve zijde, die in de kring vertegenwoordigd werd door Hendrik Luyten, en zijn spreekbuis vond in kranten als Le journal des Beaux-Arts en Het handelsblad. Zie J.F. Buyck, 'Ter inleiding. De kunstkring Als Ik Kan en zijn betekenis voor het culturele leven te Antwerpen in de tachtiger jaren van de XIXde eeuw', in: Catalogus van de tentoonstelling Als Ik Kan (Antwerpen, Koninklijk Museum voor Schone Kunsten, 15 nov. tot 14 dec. 1975), p. 13-14. Zie ook Herta Hesse-Frielinghaus, 'Vorwort und Katalogtext. Der junge van de Velde und sein Kreis', in: Catalogus van de tentoonstelling Der junge Van de Velde und sein Kreis 1883-1893 (Hagen, Karl-Ernst-Osthaus-Museum, 18 oktober tot 22 november 1919), p. 20. Enkele jaren later moest l'Art Indépendant te Antwerpen verdwijnen, gekelderd door "les puissances ménapiennes", een term van M.O. Maus, die aantoonde hoe vijandig progressieve kunst in Antwerpen bejegend werd. Zie M.O. Maus, Trente années de lutte pour l'art 1884-1914 (Brussel, L'Oiseau Bleu, 1926), p. 117 en 140. l'Art moderne van 22 maart 1891 haalde L'Opinion aan, die er n.a.v. het herrijzen van l'Art Indépendant over sprak, dat deze kring eertijds moest verdwijnen, omdat de stad hem de zaal in de Venusstraat voor zijn tentoonstellingen ontzegd had, en nu opnieuw geboren was met andere elementen "plus résolument convaincus d'art nouveau". Zie l'Art moderne, XI, nr. 12 (22 maart 1891), p. 97. Het eigenlijke stichtingsplan van deze nieuwe vereniging, die L'Association pour l'Art zou heten, werd pas meegedeeld in De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 38 en in l'Art moderne, XII, nr. 6 (7 febr. 1892), p. 46. In deze kring manifesteerde zich een sterke oriëntatie naar de toegepaste kunst. Zie M.O. Maus, Trente années de lutte pour l'art 1884-1914 (Brussel, L'Oiseau Bleu, 1926), p. 117 en 140 en Herta Hesse-Frielinghaus, 'Vorwort und Katalogtext. Der junge van de Velde und sein Kreis', in: Catalogus van de tentoonstelling Der junge Van de Velde und sein Kreis 1883-1893 (Hagen, Karl-Ernst-Osthaus-Museum, 18 oktober tot 22 november 1919), p. 104. L'Association pour l'Art opende te Antwerpen haar eerste tentoonstelling op 29 mei 1892. Evenals l'Art Indépendant ontplooide L'Association pour l'Art zich in het voetspoor van de Brusselse XX, en werd ze erkend als een manifestatie van neo-impressionisme en symbolisme. Zie l'Art moderne, XII, nr. 23 (5 juni 1892), p. 177-197.
[7] L'Association pour l'Art. [4]. Volgens de in [4] vermelde aankondiging in De Vlaamsche School nr. V (1892), p. 38, bestond het inrichtend comité uit Charles Dumercy, Max Elskamp, George Morren, Georges Serigiers en Henry van de Velde. Het doel van de vereniging wordt er als volgt omschreven: "Buiten alle geest van Belang, Coterie en School, bij middel van tentoonstellingen, litteraire en muzikale voordrachten wil zij het denken en het trachten der jongst gekomen artiesten verdedigen". Volgens Emmanuel de Bom was Henry van de Velde de voornaamste oprichter. Zie Emmanuel de Bom, 'De baanbreker Henry van de Velde', in: Nieuw Vlaanderen (Brussel, De Wilde Roos - Amsterdam, Ontwikkeling, [1925]), p. 46.
[8] Elskamp stond samen met Van de Velde als afgevaardigde van l'Art Indépendant genoteerd op de door Max Rooses opgestelde lijst van de kunstkringen die zouden toetreden tot het in 1891 geplande Verbond der Antwerpsche Kunstkringen. Zie de documentatie over het Verbond der Antwerpsche Kunstkringen in het AMVC (V 34367/D). [3].
