Amsterdam 3 Sept 91
Amice,
Zoo juist nu ik U wil gaan schrijven ontvang ik Uw brief[1] en Uw pakje. Voor beide ben ik zeer dankbaar. Ik zal de drukwerken zoo spoedig mogelijk lezen en u graag mijn oordeel er over schrijven. Zaterdagavond heb ik Uw schets in "De Spectator" al gelezen.[2] Ze heeft me zeer bevallen. Ik vond er veel waarneming van den innerlijken mensch in en een bizondere helderheid van ontwikkelen en voorstellen. Ook de stijl behaagt me, Plastisch, gemakkelijk, niet gezocht en veel beter Nederlandsch dan ik van eenig Zuid-Nederlander (Max Rooses uitgezonderd) gewoon ben. Ook enkele van mijn kennissen zijn er ingenomen mee. Goeden moed dus en vooruit! Ik zie uw verder werk met belangstelling te gemoet. Als ik u aan de correspondentie voor een Noord-Ned[erlandsch] blad iets doen kan, zal [']t gebeuren. Ge kunt er op rekenen! Intusschen geef ik u nog wel dit in bedenking: word, als ge [']t kunt nalaten, geen journalist. Dat is doodend voor den artiest. Dan moet ge te veel en te snel schrijven, en kunt zoo moeilijk geheel uzelf blijven. Nu moet ik bijv. waarachtig weer naar een Congres over --- landbouw, internationaal, in Den Haag.[3] De redactie van mijn blad wou [']t zoo graag dat ik dit op me nam en ik kon 't moeilijk weigeren! — Daar ben ik nu een heele week mee kwijt!
Maak "De Waarheid" af,[4] maar zend het liever naar De Gids dan naar Elsevier. Dit laatste is heelemaal een huiskamer tijdschrift, pour le bon bourgeois. Ik denk wel dat, als [']t goed wordt, Tivoli [']t zal willen hebben.[5] Anders kan ik het hier wel plaatsen bij het Salon des Variétés.[6]
Dat ge met Vermeylen naar Amsterdam wilt komen vind ik prachtig.
[2]
Ik ben zeer dankbaar voor Uwe introductie bij hem.[7] Hij heeft me hartelijk ontvangen en we hebben den tijd samen opperbest doorgebracht. Ook heb ik door hem nog kennis gemaakt met den heer Grégoire Le Roy, een zeer aangenaam man.
Tegelijk met dezen zend ik u mijn "Amsterdam in stukken en brokken"[8] — [']t Is geen artiestenwerk, heelemaal niet! Alleen maakwerk met enkele goede brokken er in. Vermeylen wil het ook lezen. Ge zult het hem wel zenden.
Ook ontvangt ge nog twee couranten, waarin mijne nabeschouwing over het Congres.[9] Ik heb er mijn meening niet in verzwegen. Ze zal wèl naar Uw hart zijn.[10]
We hooren zeker weer spoedig van elkaar?
In hartelijke vriendschap
L[eo] Simons Mz
Keizersgracht 547Annotations
[1] Niet teruggevonden. Leo Simons en Emmanuel de Bom hadden elkaar leren kennen te Gent op het 21ste Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres, dat op 23, 24, 25 en 26 augustus 1891 aldaar plaatsgevonden had onder het voorzitterschap van August de Maere-Limnander. Simons was door de Oprechte Haarlemsche courant als verslaggever naar Gent gestuurd. Zie verder [9]. De nadere kennismaking tussen Simons en De Bom vond haar oorsprong in de grote belangstelling van beiden voor Henrik Ibsen en zijn werk. Uit deze ontmoeting groeide een jarenlange ononderbroken vriendschap. Zie Leo Simons, 'Mane', in: Emmanuel de Bom, (Dagwerk), p. 7-9 en Emmanuel de Bom, 'Mijn vriend Leo Simons', in: Ter herinnering aan Dr.Leo Simons (Amsterdam, Wereldbibliotheek, 1933), p. 79-82. Waarschijnlijk werd er tijdens deze eerste ontmoeting ook over de geschriften van De Bom gesproken en stuurde deze laatste Simons afdrukjes van eerder gepubliceerde srtikelen, o.m. "de verschillende schetsjes" waarover Simons in een brief aan De Bom van 4 november 1891 zal spreken. Zie verder brief 186.
[2] Emmanuel de Bom, 'Onmachtig', in: De Nederlandsche spectator, nr. 35 (29 aug. 1891), p. 278-281.
[3] Tweede Internationaal Landbouwcongres, dat op 6 september 1891 in het Kurhaus te Scheveningen geopend werd en nadien van 7 tot en met 13 sept. 1891 plaatsvond in de zoölogische tuin te 's-Gravenhage, onder het voorzitterschap van de voormalige Franse minister van Landbouw, Félix-Jules Méline. De oprechte Haarlemsche courant had verslaggever Leo Simons daar naartoe gezonden. In genoemde krant verschenen, respectievelijk in de nummers van 8, 9, 10, 12 en 15 september, niet ondertekende artikels waarin verslag uitgebracht werd over het Congres.
[4] Niet gepubliceerd. De Bom had nochtans een hele tijd met plannen voor De waarheid rondgelopen. Zo kondigde Jef van de Venne in het verslag over de zitting van 9 april 1891 van het Antwerpse Taalverbond aan, dat De Bom tijdens een der volgende zittingen een spreekbeurt over De waarheid zou houden. Zie het Maandblad van het Taalverbond, II, nr. 3 (10 mei 1891), p. 22-23.
[5] Simons bedoelt hier het Amsterdamse Tivoli-gezelschap o.l.v. Charles de la Mar. Zie De Amsterdammer. Weekblad voor Nederland (14 febr. 1892), p. 4. Dit gezelschap, ook 'De Nederlandsche Tooneelisten' genoemd, werd op 19 juni 1892 ontbonden. Zie De Amsterdammer. Weekblad voor Nederland van 26 juni 1892), p. 4.
[6] Modern toneel werd te Amsterdam opgevoerd in het Salon des Variétés, en dat onder de directie van Marie M. Kreukniet en Henri Poolman. Deze schouwburg had de grondbeginselen inzake toneelvernieuwing overgenomen van de in 1888 te Amsterdam opgerichte Tooneelvereniging. Van deze vereniging, die door J.H. Rössing gesticht was, was Simons een der mede-oprichters geweest. Toen De Tooneelverenging wegens financiële moeilijkheden tot inactiviteit werd gedoemd, richtte Simons samen met enkele anderen een adviescommissie op om het Salon des Variétés om te vormen tot een schouwburg voor jongeren. Om de zaak renderend te maken, was men echter genoodzaakt goed modern toneel af te wisselen met kasstukken (draken). Zie M.B. Mendes da Costa, Tooneelherinneringen, dl. II (Amsterdam, Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur, 1927), p. 212-217. Zie ook [Anoniem], 'Een schouwburg voor de jongeren', in: Het tooneel, XIX, nr. 1 (9 okt. 1889), p. 9-10 en Leo Simons, 'Théâtre des Variétés', in: Het tooneel, XIX, nr. 5 (12 dec. 1889), p. 41-43.
[8] Amsterdam in stukken en brokken verscheen anoniem in 1891 te Haarlem bij de Erven F. Bohn. Een reprint van Amsterdam in stukken en brokken, met 43 illustraties en aangevuld met enkele belangrijke afbeeldingen van gebouwen, werd bezord door de vereniging 'Vrienden van het Amsterdam-boek' (Amsterdam, 1969. Kaft en illustraties waren van de hand van August Reyding, een vriend van Simons die ook zijn Besproken plaatsen zou illustreren met tekeningen die in eenzelfde milde kritische geest waren opgevat. Zie P. Endt, 'Het maatschappelijk streven van L.Simons en zijn arbeid voor het tooneel', in: Ter herinnering aan Dr. Leo Simons (Amsterdam, Wereldbibliotheek, 1933), p. 29.
[9] Wellicht de Oprechte Haarlemsche courant van 31 augustus en van 3 sept. 1891, waarin in de rubriek 'kunsten en letteren' twee artikelen verschenen, ondertekend met de initialen L.S. en getiteld 'Na het Congres!I' en 'Na het Congres!II'. In 'Na het Congres!I' werd de motie van Simons op het Gentse congres verdedigd om voortaan alle onderwerpen die geen verband houden met het gemeenschappelijk belang van beide volkeren, Vlamingen en Nederlanders, van de agenda te schrappen. Zo hekelde de schrijver o.m. de behandeling van de kwestie van het Frans in de lagere scholen op dit congres, en stelde hij het feit aan de kaak dat de Frans-Belgische literatuur enkel gekend scheen door de jongere Vlaamse letterkundigen. In 'Na het Congres !II' werd het eenzijdige van de Vlaamse beweging aangetoond en werd het taalkundig congres te Gent tegen de achtergrond van het internationaal socialistisch congres, dat terzelfdertijd te Brussel plaatsvond en waar dringende maatschappelijke problemen behandeld werden, omschreven als een zandschrijverij in de storm.
