Donderdag 3.3.92.
Houwe,
Het is me bepaald onmogelijk iets te schrijven deze week. Ik heb eenige dagen verloren (loterij, rollen, enz.)[1] en ik moet dat inwinnen. Ik slaap maar 6 uren meer, en werk den heelen dag. Van XX kan er geen spraak zijn. Ik zal geven voor nr 4: artikel XX[2](nogal lang) en "het Raadsel" (bijblad).[3] Voor nr 5, 6 en 7 kan ik niet meewerken, ik moet nu mijn examen blokken. -- Wat heeft Brans ingezonden? We kunnen nochtans alle maanden de Vl[aamsche School] niet vullen met óns proza!! De totale hervorming zal tóch onmogelijk zijn. — Ik vrees dat we niet radicaal genoeg zullen blijven, indien we veel omgaan met de Vl[aamsche School]. Een "campagne" zullen we daárin niet kunnen leveren, en op dit oogenblik vooral zou er moeten geweldig getwist worden, om alle schrijvers wat op te schudden, om te doen zien dat de jongeren tóch bestaan, en om een boel jongens met ons meê te sleuren (Sabbe, Outis, Basse, enz.), die nu in een enge Kring van gedachten leven, en nog niet genoeg eerbied hebben voor Kunst. Binnen eenigen tijd zal V[an] Langendonck (dien ik nu veel hooger stel dan Pol de Mont) zijn boek uitgeven.[4] Dat is een gelegenheid. Hij zal al doen wat hem mogelijk is om het boek te doen afbreken. Hij hoopt dat Omer Wattez hem in het haar zal vallen, en dat een Jesuïet in "het Belfort" een opstel zal leggen over "Kunst voor de Zede".[5] Dan kunnen we strijden voor princiepen, en overigens de onderwijzers aanvallen, waarvan Omer Wattez het prototype is. Maar wáár zullen we dat mogen doen met genoeg kracht???
Sinds lang hebben we niet meer gesproken over het stichten van een tijdschrift of een blad. Da kan ni blaaive dûre! Het strijdend, jong ende stout caricatuurbladje móet er komen. Men heeft die zaak toch niet voor eeuwig begraven?
Een nr, formaat, papier en letter van "l'Art moderne", 8 b[lad]z[ijden],[6] (een b[lad]z[ijde] caricatuur en twee kleinere teekeningen), zou ten hoogste 125 fr. kosten. Ik heb er aan "vakkundigen" van gesproken. 24 nrs per jaar = 3000 fr. (ik reken op 24 nrs, want er zou geen kopij te vinden zijn voor meer. Het machien zou wat lam worden).
Een uitgever snappen, eer dat het blad op zijn pooten staat, dat zal onmogelijk zijn. We moeten dus zelf het geld winnen.
Prijs van 't abonnement: 10 fr. We zijn met 15 om het blad te stichten. Die 15 betalen ieder 60 fr.: elk moet dus 5 of zes abonnés maken, wat zoo moeilijk niet is. Ik beloof er meer! En eens dat het ding zal uitgebreid worden tot Holland (door medewerking van Nieuwe-Gidsers, b.v.), zullen we meer hebben. Ik reken nu op 90 abonnés (de stichters inbegrepen) = 900 fr. (15 x 60), en 10 die zich zouden doen inschrijven in den loop der twee eerste maanden. Dus 1000 fr.
Om nog 2000 fr. bijeen te rapen zie ik verscheidene middels, die allen kunnen gebruikt worden:
- 1) Concert-voordracht in Antwerpen, Gent & Brussel (met betaald entree)
- 2) Zwans-feest met revue, enz. (misschien met medewerking van den Brusselschen studentenkring).
- x 3) Een zwans-exhibitie te Antwerpen (en te Gent?). Cataloog verkoopen.
- xx 4) Een tentoonstelling van werken door de stichters vervaardigd. Men zou bepalen dat al de winst van verkochte doeken zou geschonken worden aan het te stichten blad.
Wat denkt ge hierover??[7]
We zullen dat bespreken indien ik Zondag naar Antwerpen kom.
Hebt ge de rest van mijn artikel ontvangen?[8]
Mag ik een teekening vragen aan Khnopff?
Handdruk van Jaak en van
Gust
Annotations
[4] Prosper van Langendonck heeft geen boek uitgegeven rond 1892. Het is niet te achterhalen welk werk hij wilde publiceren.
[5] Er verscheen niets van die aard in Het Belfort van 1892.
[6] In zijn Notaboekje Februari 1891 XIII (AMVC, B708/H, 108858) schrijft Emmanuel de Bom op p. 5-8 (in potlood) de volgende passage:
"Weekblad. — Illustraties. [onleesbaar woord] meewerkers. Opvatting (zoo weinig plaats mogelijk voor literatuur, geld verdienen.
meewerkers; Pol, Simons, de Smet (*), Couperus, Jan Veth, Heydt, v. Nouhuys, Buysse, Langendonck, Coremans, Outis, Basse, Sabbe, Franck, Jaak, Georges Dw[elshauvers], Gust, Mane / Roman van Buysse, als vulwerk. (blz. 5)
Wij te zamen, overhande week de hoofdcauserie. / Inhoud 8 bladzij: / 1e bl. portret/ 2e bl. 3 kol[ommen] tekst (causerie) / 3e p. artikels (meêwerkers / 4e p. en 5e p. platen (misschien met een gedicht/ 6e 7e tekst / 8e caricatuur. Teekenaars: Toon van Welie, Fik Hageman, Baseleer, Theunissen, Jef de Pooter, Ger[ard van der] Heyden, Briët, Larock, Nijs — Mertens (blz. 6) de Smet (*), Door Verstraete, van Aken, Struys, Rul, Hens, Claus, Montald, Leo Frederic, Meunier, Meunier fils, de Groux, Laermans, Gilsoul, Toondichters (over Muzikanten geschreven): Lod[ewijk] Mortelmans, Paul Gilson, Gerrit Wagner, Zors de Bom, ... (blz. 7)
strekking: antischoolsch. VRIJ.
Louter kunst? een sociale wetenschap? Henrion kan daarin wat doen, en Krinkels misschien.
Typische titel: Pier la la? (alleen voor caricatuur goed)
(*) Mogelijk gaat het om Gustaaf de Smet, of om zijn vader Jules. In St-Martens-Latem, waar het vroege werk van Gustaaf de Smet wordt bewaard, bezit men evenwel geen werken (tekeningen) van hem uit de periode rond 1892. Wel was hij leerling aan de Academie in Gent van 1888 tot 1895. Al zeer jong hielp hij zijn vader, die werkzaam was als schilder — fotograaf en decorateur, bij allerlei opdrachten. Ook speelde hij mee in liefhebberstoneelgroepen, waar stukken van zijn vader werden opgevoerd. (Zie Paul Haesaerts, Sint-Martens-Latem, Gezegend Oord van de Vlaamse Kunst (Brussel, Arcade, 1965, p. 19-20 en 190)
Gezien de chronologie van het notitieboekje zouden deze plannen of ontwerpen reeds begin februari kunnen opgeschreven zijn. Wat volgt in het boekje, handelt over de tentoonstelling van de XX (6 febr. 1892 - 6 maart 1892), die Emmanuel de Bom waarschijnlijk op 13 februari heeft bezocht. Zie brief 36, brief 37, noot 1 en brief 38, noot 1.
[7] Dit plan werd niet uitgevoerd.
