8 december 1927, Karel en Mariette van de Woestijne aan Emmanuel de Bom

Titel: 8 december 1927, Karel en Mariette van de Woestijne aan Emmanuel de Bom

Auteur: Karel en Mariette van de Woestijne

Geadresseerde: Emmanuel de Bom

Plaats van verzending: Zwijnaarde

Datum: 1927-12-08

Brieftype: Brief, met omslag

Afmetingen: 192 137

Fysieke bijzonderheden: Ongelijnd vel waarvan de beide zijden zijn beschreven. Onder de datering door Van de Woestijne zelf ('8 December 27', ) staat de volgende datum afgestempeld: '9-12.1927'. Wellicht heeft De Bom die stempel daar bij de aankomst van de brief geplaatst. Op de envelop staat met potlood een Romeinse "I" geschreven. Mogelijks is die daar geplaatst door De Bom.

Bewaarplaats: Letterenhuis, Antwerpen, België

Collectie: W803, nummer 96060/325a-b

Elektronische publicatie: Centrum voor Teksteditie en Bronnenstudie / Centre for Scholarly Editing and Document Studies Gent © Copyright, CTB

Editeur: Bert Van Raemdonck

Promotor: Prof. dr. Yves T'Sjoen, Em. prof. dr. Anne Marie Musschoot

Facsimile's

GENT 2C GAND 2C 8 XII 1927 16-17

Afz[ender]: "la Frondaie" Zwijnaarde bij Gent

Aan den Heer
Emm. de Bom
Huize ten Heuvel
te
Calmpthout
prov[incie] Antwerpen

"La Frondaie", 8 December 27

9-12.1927

[1]

Mijn beste Manuël, als ik u een raad mag geven: word nooit vijftig jaar! Gij klaagt van drukte. Maar wat moet ik dan zeggen? Men overlaadt mij met bloemlezingen. Er komen twee bundels verzen bij, twee deelen kritiek, een roman in twee deelen, een bundel heiligenlevens.[2] Dishoeck maakt nieuwe uitgaven. Een Zwitsersch huis vraagt mijne "bedingungen" voor een Duitsche vertaling van mijn werk.[*] Christophorus komt ook in 't Duitsch. Er komt Fransch in "Commerce".[3] Ik krijg allerlei bestellingen (Ik werk alleen nog op bestelling. En ze moeten betalen!) Dat alles gaat gepaard met iederen dag stapels drukproeven. En volgende week hou ik lezingen te Haarlem en te Utrecht. En twee dagen vóór Kerstmis te Brussel.[4] En dat alles omdat ik oud word; om mij te overtuigen dat ik definitief oud ben....

En nu wil Aug[ust van Cauwelaert] mij in de Dietsche Matante overtuigen, dat ik vrienden heb.[5] Alsof ik het niet wist! En nu komt gij, onder de besten van die vrienden, mij vragen dat ik zou helpen aan mijn eigen glorificatie![6] — Manuël, ik herinner mij heelemaal niets van dien Oostendschen vervolger. Maar gij wel. Schrijf gij dan maar die geschiedenis; gij zult het beter doen dan ik; en ik sta u het volle eigendomrecht af: met gezondheid moget gij er van genieten.

Maar gij moet mij een wederdienst bewijzen. Ziehier.

Gij komt in uwe Stadsbibliotheek, gaat zitten achter uw büro, en belt één van uw lakeiën op. Gij heet hem, de twee bundels "Interludiën" van K[arel van de Woestijne] te halen. Gij slaat de "Tabel des Inhouds" op, en speurt na of daaronder voorkomt een gedicht, dat heet: "Eros en Anteros". Zoek niet te lang: ik ben zoo goed als zeker dat gij het niet vindt. Dan belt gij andermaal om uw lakei. En gebiedt hem, de jaargangen 1913 en 1914 van Simons' tijdschrift: "De Ploeg" uit het rek te langen. Ik ben eveneens zoo goed als zeker dat gij bewusten "Eros en Anteros" terugvindt in één der deelen. Nieuw gebél naar den lakei, wien ge toevoegt, bewusten jaargang te verpakken en als postpakket op te sturen naar "La Frondaie": vier dagen nadien hebt gij het terug. Ik hoop dat het avontuur met de N.R.C. bijbladen u niet afschrikt:[7] ik zal u eens mondeling toevertrouwen hoe dat alles was. Nu heb ik geen tijd.

En terwijl gij toch diensten aan het bewijzen zijt, bewijs er ook een aan Nora. Bij het naar-huis-gaan loopt gij even eene apotheek binnen. Gij koopt er een doos "Pommade Cadum",[8] en biedt ze met onze hartelijkste complimenten Nora aan. Laat deze er hare zieke handen 's avonds meê insmeren, en er dan een paar oude handschoenen over heen trekken. 's Anderdaags gaat het al veel beter; na een weekje zijn de handen genezen (Bij het gebruik, de pommade eventjes warmen).

En nu groeten wij u beiden met cierlijkheid.

Van ganscher harte

Karel

Beste Manuel. Hebt gij ons schoon figuur in den "gulden winckel" gezien!..[9] hoe ver is al die tijd, en hoe ver, gij, van de Frondaie! en sinds zoo lang al! Ik wou "integendeel" dat Karel geheel zijn leven alle jaar 50 jaar wierd — !

Wanneer krijgen wij u eens hier — Komt ge soms geen kleine intervieuw van de jubilarès afnemen?

Bien dormir.

Mariette de Rubéniansche

(75 kilos!)

dag Nora!

Bezit Antwerpen de 16e eeuwsche "Celestina" niet? Ik wou dat heruitgeven in de "Zeven Sinjoren".[10] En het exemplaar te Gent is geschonden. Wilt gij dat eens laten nagaan door éen van uw slaven?

Annotations

[1] De handgeschreven datum is 8 december. Daaronder staat de stempel: '9-12.1927', maar het is onzeker of die daar is geplaatst door Van de Woestijne of door De Bom.

[2] 1928 was inderdaad een zeer vruchtbaar jaar voor Van de Woestijne. Bij Joh. Enschedé & Zonen (Haarlem) verscheen de bloemlezing Gedichten. Gekozen uit zijn bundels Verzen, De gulden schaduw, De modderen man, Het zatte hart, God aan zee, Het berg-meer. De laatste bundel uit die titel verscheen ook afzonderlijk in 1928. Daarnaast werden de eerste twee delen Werken (Lyriek 1 en 2) door Van Dishoeck op de markt gebracht. De 'twee deelen kritiek' die hier worden vermeld waren de beide delen van De schroeflijn (Van Dishoeck), de 'roman in twee deelen' was het samen met Herman Teirlinck geschreven De leemen torens (Nijgh & Van Ditmar). De 'bundel heiligenlevens' is niet verschenen.

[*] 'Bedingungen': (financiële) voorwaarden, eisen. Het Zwitserse huis was Rascher & Cie (Zürich), dat interesse had voor het werk van Van de Woestijne, maar eerst wilde onderzoeken of er wel een (Duitstalige) markt voor dat werk bestond.

[3] Op 7 september 1926 had uitgever Stols geschreven dat hij blij was dat Van de Woestijne voor uitgeverij Commerce zijn werk zelf in het Frans zou vertalen. De brief wordt in het Letterenhuis bewaard in de map W 803/B4. De door hemzelf in het Frans vertaalde gedichten van Van de Woestijne zijn niet gepubliceerd.

[4] Over de lezing die Van de Woestijne op 14 december in Haarlem zou geven, werden geen gegevens teruggevonden. Op 15 december 1927 gaf hij een lezing over poëzie in Utrecht, voor de leden van de Utrechtse Kunstkring. Zie daarover het Utrechts Dagblad van 16 december 1927. Op 23 december deed Van de Woestijne de lezing in Brussel nog eens over voor de leden van het Algemeen Nederlandsch Verbond.

[5] Het tweede nummer van de 28ste jaargang van Dietsche Warande & Belfort (februari 1928) was een huldenummer voor Van de Woestijne. August van Cauwelaert, die het tijdschrift leidde, had daartoe het initiatief genomen. De bijdragen in het nummer zijn ook opgenomen in Urbain van de Voorde e.a., Karel van de Woestijne (Antwerpen / Brussel / Leuven / Hilversum, N.V. Standaard-Boekhandel / N.V.P. Brand's Uitgeversbedrijf, s.d. [1928].

[6] De brief waarin De Bom dat kennelijk gevraagd heeft, is niet bewaard.

[7] Zie brief 404 en brief 407.

[8] 'Pommade Cadum': De zalf (en zeep) van het merk Cadum was bekend vanwege de zeer succesrijke reclamecampagne met een baby die schilder Arsène-Marie Feuvre in 1910 had opgezet.

[9] In Den gulden winckel van 20 november 1927 stond op p. 244 een foto die voor 'La Frondaie' in Zwijnaarde was genomen. Op de foto staan het echtpaar Van de Woestijne met hun beide kinderen, het echtpaar De Bom, Cyriel Buysse, Joris Eeckhout en Maurice Roelants met zijn vrouw, de zus van Mariette van de Woestijne.

[10] Met 'de Celestina' bedoelt Van de Woestijne de Tragicomedia de Calisto y Melibea, waarvan het Spaanse origineel (van Fernando de Rojas) dateert van 1499. De Antwerpse stadsbibliotheek bezit een exemplaar uit 1616. Van de Woestijne heeft de tekst nooit uitgegeven, ook niet in 'De Seven Sinjoren', een reeks van uitgeverij De Sikkel die door Eugène De Bock en Lode Baekelmans in 1921 was opgezet om oudere letterkundige werken te herdrukken.

1
2

Register

Naam - persoon

Bock, Eugène de (° 1889 - ✝ 1981)

Vlaamsgezinde schrijver die vanaf 1912 in de Antwerpse stadsbibliotheek werkte. In 1919 stichtte hij uitgeverij De Sikkel.

Bom-Aulit, Eleonora (Nora) de (° 1879 - ✝ 1955)

Na een kortstondige relatie met Lode Ontrop huwde ze op 24 augustus 1901 met Emmanuel de Bom. Door haar permanent wankele gezondheid en de hoge mate waarin ze beïnvloed was door de (waan-)ideeën van 'waterdokter' Alwyn van Son, bleef het huwelijk echter 'in alle betekenissen van het woord onvruchtbaar'.

Buysse, Cyriel (° 1859 - ✝ 1932)

Vlaamse romanschrijver van wie het werk gedeeltelijk in de naturalistische (en later realistische) traditie is geschreven. Virginie Loveling was zijn tante. Hij woonde afwisselend in Afsnee en Den Haag. In 1893 behoorde hij tot de stichters van Van Nu en Straks, en in 1903 richtte hij samen met Louis Couperus en Willem van Nouhuys het maandblad Groot Nederland op, dat hij tot zijn dood zou blijven redigeren.

Eeckhout, Joris (° 1887 - ✝ 1951)

Oost-Vlaamse priester, schrijver en criticus. Hij was een bewonderaar van het werk van Van de Woestijne, over wie hij ook enkele beschouwingen heeft gepubliceerd, en met wie hij tijdens diens Zwijnaardse periode ook bevriend werd.

Hende, Madeleine van

Zus van Mariette en dus een schoonzus van Karel van de Woestijne. Ze trouwde in 1921 met Maurice Roelants.

Roelants, Maurice (° 1895 - ✝ 1966)

Gentse romanschrijver, dichter, journalist en criticus. Als echtgenoot van Madeleine van Hende werd hij een zwager van Karel van de Woestijne. Vooral in de Zwijnaardse periode van Van de Woestijne zagen de twee auteurs elkaar daardoor zeer geregeld.

Simons, Leo (° 1862 - ✝ 1932)

Joodse Nederlander die werkte als theatercriticus en redacteur van het weekblad Hollandia (1889-1903). Oprichter van de 'Maatschappij voor Goede en Goedkoope Lectuur', beter bekend als de Wereldbibliotheek (1905). Hij gaf aan vele Vlaamse schrijvers de kans om in zijn fonds te publiceren en was zeer goed bevriend met De Bom. Zie onder meer de studie Oog voor Vlaanderen. Leo Simons en de Vlaamse ontvoogdingsstrijd van Willem van den Steene (Gent, KANTL, 2001).

Teirlinck, Herman (° 1879 - ✝ 1967)

Auteur van romans, poëzie en theater. Heeft zowel aan Van Nu en Straks, Vlaanderen als aan het Nieuw Vlaams Tijdschrift meegewerkt, waardoor hij als het ware een halve eeuw de literatuur en de geest van de Van Nu en Straks'ers heeft voortgezet. Samen met Van de Woestijne publiceerde hij in 1928 de brievenroman De leemen torens.

Woestijne-Van Hende, Maria (Mariette) van de (° 1884 - ✝ 1968)

Echtgenote van Karel van de Woestijne. Ze trouwden op 13 februari 1904 en kregen samen een zoon (Paul) en een dochter (Lily). Dochter van een echtpaar dat in het centrum van Gent een zaak had waar spiegels werden gemaakt en verkocht.