Annotations

[1] De Amsterdammer. Warendorf was de uitgever.
[2] Een (negatief) antwoord wordt gegeven in brief 7.
[3] Noot 3 niet toegekend.
[4] Van de opvoering is niets terecht gekomen. Voor een verklaring, zie Emmanuel de Bom, Hendrik Ibsen en zijn werk (Gent, Ad. Hoste - Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1893), p. 3: "Een van den Nederlandschen Schouwburg afgescheiden gezelschap had beloofd Een Vijand des Volks te zullen opvoeren; een van mijn beste vrienden had daarvoor opzettelijk de vertaling gemaakt. En, pleizierig zou 't zijn, ware 't niet zoo droevig; de goede cabotins hebben, na drie repetities, de poging moeten opgeven, omdat ze moesten bekennen, geen zier te begrijpen van dit, nochtans een der minst diepzinnige werken van Ibsen."
[5] Er vond geen lezing plaats, omdat ook de voorstelling niet doorging.
[6] Het is niet duidelijk om welke lezing het gaat. Enkele korte notities i.v.m. een te houden voordracht over Ibsen staan in: Emmanuel de Bom, Nota's XII (November 1891, AMVC, 108860), p. 81-82. Deze aantekeningen zijn na 6 december 1891 opgetekend, zoals blijkt uit de volgorde van De Boms notities.
[7] Alfons Prayon-Van Zuylen, 'Sartor Resartus', in: Nederlandsche Kunst- en Dichthalle, XIV (1891-1892), p. 477-483. Het artikel is in het bijzonder een antwoord aan Willem de Vreese, toen nog student in Gent en aan allen die "met afgodische bewondering voor Holland en de Hollanders plat op den buik liggen, terwijl hij zijn eigen land en zijn eigen volk met grenzenlooze minachting bejegent" (p. 477). Hij verwijst ook naar Leo Simons, 'Naar aanleiding van het 21ste Noord- en Zuid-Nederlandsche Taal- en Letterkundig Congres', in: De Gids, 4de r., IX, dl. 4 (oktober 1891), p. 86-114, dat niet zeer vleiend was voor de Vlamingen. Over Simons schrijft Prayon: "Die Hebreeuwsche Bataaf, (...) is op zijn minst zoo vleiend en zoo goed ingelicht als Albert Verwey en wat hij ons van de Vlaamsche Beweging en van Vlaamsche toestanden vertelt, is van aard om ons eene keurige gedachte te geven van de wijze waarop het "cultuurvolk" uit de Joden Breestraat ons en ons streven beoordeelt." (p. 478-479).
[8] Zie [7] (p. 479)
[9] Alfred de Smet, Een Hollander die de flaminganten versmaadt. Antwoord van den heer L.Simons, Mz. aan den heer Alfred de Smet. Repliek van den heer Alfred de Smet (Brussel, Drukkerij De Schuytener en Vandervoort [1892].
[10] Allusie op Alfred de Smet, 'Uit de sloot der flaminganterij', in: Nederlandsche Kunst- en Dichthalle, XIV (1891-1892), p. 450-451.
[11] Zie [9].
[12] Leo Simons, Besproken plaatsen (Amsterdam, Van Holkema & Warendorf, 1891). Het exemplaar in de SBA onder het nummer C/189933 komt uit de nalatenschap De Bom en bevat een handschriftelijke opdracht: "Mijnen vriend Em[manuel] de Bom Amsterdam 27 nov. 1891 Leo Simons Mz". Er verscheen geen door De Bom ondertekende bespreking van het werk.
[13] Leo Simons schreef vier bijdragen, ondertekend L.S., onder titel 'Beeldend schrijven', in de rubriek Kunsten en Wetenschappen in de Oprechte Haarlemsche Courant. De publicatie van de eerste bijdrage, gedateerd 18 december [1891], was door voortdurend plaatsgebrek enige tijd op de redactie blijven liggen. Het eerste deel licht de bedoeling toe van deze artikelen: "de methode van nieuwe artisten onder onze jongeren, die door middel van woorden, klankteekens van visies, hun indrukken en gewaarwordingen (impressies en sensaties) zoowel van de wereld buiten hen als in hen, van de wereld der zichtbare stofdingen en de wereld der onzienlijke dingen in ons, zoo precies als zij kunnen, zoeken weer te geven (...)". Deze artikelenreeks verscheen in 1892 in de volgende nummers: 4 (6 jan.), p. 2-3; 5 (7 jan.), p. 2-3; 6 (8 jan.), p. 3 en 7 (9 jan.), p. 2-3.
[14] In de nalatenschap De Bom bleven bij deze brief enkel de gedichten 'Troost' en 'Aanbidding!' bewaard.

Register

Naam - persoon

Bom, Emmanuel Karel De (° Antwerpen, 1868-11-09 - ✝ Kalmthout, 1953-04-14)

Bibliothecaris, journalist en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Nora Aulit op 24/08/1901 in Antwerpen.

Prayon-van Zuylen, Alfons Maria Napoleon (° Gent, 1848-11-19 - ✝ Twickenham (Middlesex), 1916-11-16)

Advocaat en schrijver.

Simons, Leo Mz (° Den Haag, 1862-08-01 - ✝ Rotterdam, 1932-06-11)

Auteur, uitgever (Wereldbibliotheek) en Vondelkenner.

Smet, Alfred De (° Hoeke, 1853-01-08 - ✝ Ukkel, 1918-04-23)

Dichter en polemist.

Vermeylen, August. (° Brussel, 1872-05-12 - ✝ Ukkel, 1945-01-10)

Hoogleraar, kunsthistoricus en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Gabrielle Josephine Pauline Brouhon op 21/09/1897.

Vreese, Willem Lodewijk De (° Gent, 1869-01-18 - ✝ Voorschoten, 1938-01-10)

Taalkundige en publicist.

Warendorf, Simon (° Amsterdam, 1861-01-09 - ✝ Amsterdam, 1918-07-24)

Uitgever.

Trad vanaf 1887, na de dood van Tj.van Holkema, op als procuratiehouder van diens weduwe. Sinds 1891 heette de firma Van Holkema en Warendorf.

Titel - krant/tijdschrift

Amsterdammer, De (° 1877 - ✝ 1907)

Weekblad.

Tussen 1880 en 1907 stond het o.l.v. de predikant J. de Koo. Het was een zaterdagavondblad met vooral politieke artikelen in grote letters en het overige van de inhoud in een zeer kleine letter. De toneelverslagen werden er o.a. besproken door Frank van der Goes; de boekbesprekingen lagen nogal aan de anekdotische kant. De rubrieken letterkunde en schilderkunst werden verzorgd door R.A. Kollewijn en J. Veth. Einde 1882 werd er naast het weekblad een dagblad uitgegeven, in dezelfde vooruitstrevend-vrijzinnige geest. Dit dagblad, in de wandeling De nieuwe Amsterdammer geheten, bestond tot 1895.

Flamingant, De (° 1889 - ✝ 1893)

Vrijzinnig Brussels weekblad.

Gids, De (° 1837 - °)

Cultureel en sociaal tijdschrift.

Nederlandsche Dicht- En Kunsthalle (° 1878 - ✝ 1897)

Cultureel maandblad.

Oprechte Haarlemsche Courant, De (° 1847 - ✝ 1941)

Nederlands dagblad met zeer oude traditie. Werd in 1656 gesticht door Abraham Casteleyn als Weeckelijke Courante van Europa. Werd twee jaar later Haarlemsche Courant, waaraan in 1664 het woord Opregte werd toegevoegd. Pas vanaf de 19de eeuw (1847) verscheen het als dagblad. Omstreeks 1890 behoorde het tot de meest gelezen kranten van Nederland, grotendeels omwille van de rubriek familieadvertenties, wat de krant ook de naam "dameskrant" opleverde. Smolt in 1941 samen met Haarlems dagblad onder de naam Haarlemsche courant.

Naam - instituut/vereniging

Als Ik Kan (° 1883 - ✝ 1950)

Antwerpse kunstkring.

Werd opgericht door een aantal jonge kunstenaars, die via groepstentoonstellingen hun werk een ruimere bekendheid wilden geven. Stichters waren F. Hanno, P. de Wit, F. Adriaenssen, Ch. Bolland, L. Brunin, E. Chappel, J. Rosier, H. Rul en H. van de Velde. Onder het voorzitterschap (vanaf 1 januari 1890) van H.Luyten, die ook het grote groepsportret Een zitting van de kunstkring Als ik kan 1885 schilderde, traden nog enkele talentrijke jongeren toe (onder wie K. Mertens, R. Baseleer, E. Larock en V. Hageman). De manifestaties van de kring werden o.m. door VS, het leidinggevende kunsttijdschrift uit die tijd, met welgemeende belangstelling gevolgd. Rond de eeuwwisseling echter verloor de groep zijn élan en verschoof naar de achtergrond van het artistieke leven, om rond 1950 te verdwijnen.

Nederlandsche Schouwburg Van Antwerpen (° 1853 - °)