Annotations

[1] Waarschijnlijk wou Vermeylen Simons vragen om mee te werken aan De Vlaamsche School. Simons publiceerde enkele gedichten onder pseudoniem Bergh de Leeuw. Zie brief 3, noot 14, brief 23 en 84.
[2] Er verschenen geen door Vermeylen ondertekende bijdragen in de kroniek van De Vlaamsche School, nr. V, 1892.
[3] In het bijblad van De Vlaamsche School, dat verscheen bij de 4de aflevering, is er niets opgenomen van Emmanuel de Bom. Over de Hofstraat, zie brief 10.
[4] Emmanuel de Bom, Uit den jongen tijd der Vlaamsche Beweging (Antwerpen, drukkerij J.-E.Buschmann, 1890).
[5] Voor deze nooit verschenen studie, zie ook brief 48 (1891), noot 2, brief 196 (1891), noot 11 en brief 44, noot 7.
[7] Nooit verschenen.
[8] Er verscheen alleen een niet ondertekend artikel in dat tijdschrift: [Anoniem], 'L'Art et le Socialisme', in: L'Art moderne, XI, 35 (30 aug. 1891), p. 275-277.
[9] August Vermeylen schreef in zijn artikel over De Braekeleer de volgende slotalinea: "Ik heb hier alleen mijn algemeenen indruk willen zeggen. Een andere schrijve over De Braekeleer een studie, een onzer grootsten artiesten waardig. Hij verdient wel een schadeloosstelling, die doode!" (Zie De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 28).
[10] Over De Braekeleer, Meester-schets-ten-toonstelling en Voorwaarts: zie brief 4, noot 11, noot 12 en noot 13.
[11] Vermeylen spreekt hierover ook in brief 168 (zie noot 9). Dit pamflet zal verschijnen onder pseudoniem: Victor Lieber, Eenig gekapt stroo over de ontwikkelde lui, in: Van Nu en Straks, 1ste reeks (1893), p. 29-32. 'Pécuchet' verwijst naar het werk van Flauberts Bouvard et Pécuchet. Dat weerk verscheen posthuum in 1881. De vroegste uitgave die teruggevonden werd, verscheen in 1893 in Parijs bij Charpentier et Fasquelle. Het pamflet van Vermeylen spot met de burgerlijke domheid.
[12] Niet verschenen.
[13] Niet verschenen.
[14] Niet verschenen.
[15] Niet verschenen.
[16] Er is niets van Vermeylen verschenen over de plakbrieven van Jules Chéret. Er verscheen in 1891 een Catalogue d'affiches illustrées anciennes et modernes, bij Ed. Sagot te Parijs, waarvan de omslag en de bijgevoegde affiche getekend waren door Chéret. Een besprekingen daarover is te vinden in L' Art Moderne, XII, 3 (17 jan. 92), p. 20-21. Zie ook 'Sagot, Catalogue d'Affiches Illustrées', in: De Portefeuille, XIII, 40 (02 jan. 92), p. 1130-1131 en Jan Pieter Veth, 'Iets over Jules Chéret', in: De Nieuwe Gids, VII, 1ste dl. (1892), p. 469-471. Vermeylen schreef enkel over Chéret in De Kunstwereld, nr. 10 (6 maart 1894), in een bespreking van La Libre Esthétique. Op de tentoonstelling van L' Association pour l'Art (29 mei tot 19 juni 1892) waren 31 affiches in kleur van Chéret tentoongesteld. Ook toen verscheen er niets van Vermeylen.
[17] Namelijk De Vlaamsche School en het bijblad. Zie ook [1].
[18] Het is niet duidelijk welke plannen De Bom had i.v.m. die conferentie en die conferentiezaal.
[19] Het plan voor het Diner-Magny was door Vermeylen reeds vooropgezet in een eerdere brief aan De Bom (zie brief 100 (1891), noot 11). Het was bedoeld als een vergadering van de "jongste jongeren", die zich zouden verzamelen "rond een democratisch soupeetje, en dan een heelen avond kouten over kunst... Dan zou er een band bestaan tusschen al die jonge schrijvers, schilders, toondichters, enz, die nu elkaar niet kennen, bijna."
[20] Emile Vandervelde, Les associations professionelles d'artisants et d'ouvriers en Belgique. Vandervelde, doctor in de rechten, haalde daarmee het speciale doctoraat in de politieke economie. De verdediging vond plaats op vrijdag 15 januari om 15 uur in de promotiezaal van de Universiteit (Keizerinnelaan) te Brussel. Zie La Chronique, XXV (13 jan. 1892 en 18 jan. 1892).
[21] Niet verschenen.
[22] Seminariewerk van August Vermeylen. Het is niet bekend waarover dat handelde.

Register

Naam - persoon

Bom, Emmanuel Karel De (° Antwerpen, 1868-11-09 - ✝ Kalmthout, 1953-04-14)

Bibliothecaris, journalist en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Nora Aulit op 24/08/1901 in Antwerpen.

Braekeleer, Henry De (° Antwerpen, 1840-06-11 - ✝ Antwerpen, 1883-07-20)

Schilder en etser.

Cheret, Jules (° Parijs, 1836 - ✝ Nice, 1932)

Schilder, tekenaar, lithograaf.

Dwelshauvers, Georges (° Brussel, 1866-09-06 - ✝ Parijs ?/?/, 1937)

Filosoof.

Broer van Jacques Dwelshauvers. Studeerde aan de ULB. Verbleef lange tijd in Duitsland waar hij leerling was van W. Wundt (deed o.m. filosofie aan de universiteit van Heidelberg van april 1891 tot het eind van het zomersemester). Werd in 1892 te Brussel speciaal doctor in de wijsbegeerte met zijn thesis Les principes de l'idéalisme scientifique, nadat een eerste proefschrift Psychologie de l'apperception et recherches expérimentales sur l'attention. Essai de psychologie physiologique. gebaseerd op zijn onderzoekingen in het laboratorium voor experimentele psychologie van W. Wundt, op principiële gronden was geweigerd. Was achtereenvolgens hoogleraar aan de ULB (1893-1918), aan de Catalaanse Universiteit te Barcelona (1918-?) en aan het Institut Catholique te Parijs (vanaf 1925). Publiceerde studies over J. Lagneau, H. Bergson en F. Nietzsche. Interesseerde zich ook voor het toneel wat zich uitte in studies over H. Ibsen, een vertaling van Goethes Iphigenies (1903) en een bewerking van Lessings Nathan der Weise (opgevoerd in het Théâtre du Parc te Brussel, 1904); schreef zelf ook een drama Ino (1913), geïnspireerd op Oedipus koning van Sophocles.

Dwelshauvers, (Jean) Jacques (° Brussel, 1872-07-09 - ✝ Montmaur-en-Diois (Drôme), 1940-11-14)

Kunsthistoricus en militant anarchist.

Broer van Georges Dwelshauvers en gezel van Clara Köttlitz, met wie hij in 1897 een vrij huwelijk aanging. Deed beloftevolle studies aan het Koninklijk Atheneum Brussel (afd. Latijn-Grieks), waar hij A.Vermeylen leerde kennen. Studeerde 1890-92 natuurwetenschappen aan de ULB (diploma van kandidaat in juli 1892). Met een beurs van de Jacobsstichting vatte hij in oktober 1892 studies in de medicijnen aan te Bologna, samen met de latere geneesheren Herman Köttlitz en Alfred Walravens. Hij verliet Bologna in 1897, zonder de hele cyclus te hebben beëindigd.

In hetzelfde jaar begonnen de eerste strubbelingen met Gust Vermeylen, i.v.m. diens huwelijk met Gaby Brouhon en de strekking en inhoud van Van Nu en Straks. Het jaar daarop maakte hij een nieuwe reis naar Bologna en Bergamo. In het voorjaar van 1899 trok hij met Clara naar Firenze, waar hij zich voortaan geheel aan kunsthistorisch onderzoek wijdde, geboeid door de figuur van Botticelli en de kuituur van het Quattrocento. Hij zou in Firenze ook nog de toelating hebben gevraagd zich voor de eindexamens geneeskunde aan te bieden, maar legde die nooit af. Zijn verblijf in en om Firenze (afwisselend te Calamecca en te Castello), dat tot 1906 duurde, werd regelmatig onderbroken voor reizen naar het thuisland, en naar Parijs.

In 1899 werd te Antwerpen trouwens zijn zoon Lorenzo (Jean-Jacques Erasme Laurent) geboren (op de akte tekende o.m. Emmanuel de Bom als getuige), en het gezin was er officieel ingeschreven aan de Montebellostraat 3 tot 1906. In dat jaar, verhuisden zij naar Colombes bij Parijs (Boulevard Gambetta 46, niet-geregistreerde verblijfplaats). Dwelshauvers, die zich intussen Mesnil noemde (naar twee dorpjes bij Dinant, de geboortestad van zijn vaders familie), onderhield er nauwe contacten met de anarchistische en internationalistische beweging. Hij verdiende de kost met het schrijven van reisgidsen, eerst bij Hachette (o.a. de Guide Joanne - na W.O.I Guide Bleu - over Noord-Italië), nadien bij Baedeker.

Tussen 1910 en 1914 vestigde het gezin Mesnil zich te Alfort bij Parijs, waar - gezien zijn moeilijkheden met de geheime politie - evenmin een officiële inschrijving werd genoteerd. Jacques Mesnil stierf in niet opgehelderde omstandigheden te Montmaur, waar zijn zoon toen zou hebben gewoond; hij leed toen al enkele jaren aan een hart- en nierziekte waarvoor hij o.m. door dokter Schamelhout werd behandeld. Behalve aan Van Nu en Straks werkte hij nog mee aan Mercure de France, La société nouvelle, Ontwaking, Onze kunst, Revista d'Arte, Gazette des beaux arts, Burlington Magazine, de Parijse krant L'Humanité en het Italiaanse Avanti. Een bibliografie kan men terugvinden in de geciteerde bronnen.

Eekhoud, Georges (° Antwerpen, 1854-05-27 - ✝ Schaarbeek, 1927-05-29)

Journalist en schrijver.

Gilkin, Iwan (° Brussel, 1858-01-07 - ✝ Brussel, 1924-09-28)

Schrijver.

Leclere, Léon Louis Marc (° Elsene, 1866-01-14 - ✝ Brussel, 1944-10-31)

Historicus.

Geboren uit Franse ouders. Studies aan het Brusselse Atheneum (1876-1883) en aan de ULB (1883-1888) waar hij doctoreerde in de geschiedenis. Behaalde in 1889 de aggregatie hoger onderwijs met Les Rapports de la Papauté et de la France sous Philippe III. Het jaar daarop werd hij docent aan de ULB. In 1892 gaf hij er drie vakken: geschiedenis van de filosofie, politieke geschiedenis der middeleeuwen en instellingen der middeleeuwen. Hij was dat jaar één der stichters van de Brusselse Dîners Magny. Van 1914 tot 1920 was hij rector van de ULB. Hij gaf in de jaren 1920, met zijn vriend Hegenscheidt, ook les aan de Meisjesnormaalschool te Brussel. Hield zich in zijn werken vooral met politieke en diplomatieke geschiedenis bezig.

Meunier, Constantin Emile (° Etterbeek, 1831-04-12 - ✝ Elsene, 1905-04-04)

Beeldhouwer, schilder en graficus.

Vader van Karl Meunier.

Picard, Edmond (° Brussel, 1836-12-15 - ✝ Dave-sur-Meuse (Namen), 1924-02-19)

Jurist en schrijver.

Royer, Emile (° Brussel, 1866-04-27 - ✝ Parijs, 1916-05-16)

Brussels advocaat.

Vriend en studiegenoot van A.Vermeylen. Trad op als verdediger bij een aantal anarchistenprocessen. Een aantal pleidooien werden gepubliceerd. Schreef een paar werken i.v.m. het socialisme.

Rijsselberghe, Theo Van (° Gent, 1862-11-23 - ✝ Saint Clair (Z.-Fr.), 1926-12-13)

Schilder.

Severin, Fernand (° Grand-Manil, 1867-02-04 - ✝ Gent, 1931-09-04)

Schrijver.

Simons, Leo Mz (° Den Haag, 1862-08-01 - ✝ Rotterdam, 1932-06-11)

Auteur, uitgever (Wereldbibliotheek) en Vondelkenner.

Smet, Alfred De (° Hoeke, 1853-01-08 - ✝ Ukkel, 1918-04-23)

Dichter en polemist.

Vandervelde, Emile (° Elsene, 1866-01-25 - ✝ Brussel, 1938-12-27)

Socialistisch politicus en economist.

Verhaeren, Emile (° Sint-Amands, 1855-05-21 - ✝ Rouen, 1916-11-27)

Dichter.

Vermeylen, August. (° Brussel, 1872-05-12 - ✝ Ukkel, 1945-01-10)

Hoogleraar, kunsthistoricus en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Gabrielle Josephine Pauline Brouhon op 21/09/1897.

Veth, Jan Pieter (° Dordrecht, 1864-05-19 - ✝ Amsterdam, 1925-08-01)

Schilder.

Titel - krant/tijdschrift

Art Moderne, L' (° 1881 - ✝ 1914)

Brussels artistiek weekblad.

Werd, zoals ook La jeune Belgique, bij Wwe Monnom gedrukt. Opgericht door de advocaat Edmond Picard, die toen werd beschouwd als de geestelijke leider van de Brusselse progressieve jongeren. Samen met Octave Maus, de bezieler van de kunstenaarskring Les XX (1884 - 1893), verdedigde hij in l'Art moderne o.m. het impressionisme en het wagnerisme. Het tijdschrift kan in zekere zin beschouwd worden als een voorbode van Van Nu en Straks: vooral Picards uitspraak dat kunst filosofische gedachte, synthese en leven is, wijst in die richting. Medewerkers waren o.a. C.Lemonnier, E.Verhaeren (die ook in de redactie zat), G. Eekhoud, E. De Molder (later schoonzoon van Fél.Rops) en H. van de Velde.

Chronique, La (° 1914-1868 - ✝ 1918 - °)

Brussels dagblad.

Verscheen eerst als weekblad (1864 - 1868). Werd gesticht door Victor de la Hesbaye die ook jarenlang als hoofdredacteur optrad. Was aanvankelijk neutraal van opzet; evolueerde naar een in de jaren negentig duidelijke liberale strekking met antiklerikale en antiflamingantische stellingnamen. Cesuur tijdens de Eerste Wereldoorlog: het blad verscheen opnieuw als weekblad, evenwel uitsluitend te Parijs; na de oorlog werd het opnieuw dagblad met als ondertitel "Journal d'Union belge". De hoofdredactie berustte toen bij Jean d'Ardenne en Léon Souguenet. Directeur was Fréderic Rotiers.

Flamingant, De (° 1889 - ✝ 1893)

Vrijzinnig Brussels weekblad.

Jeune Belgique, La (° 1881 - ✝ 1897)

Literair tijdschrift.

Portefeuille, De (° 1879 - ✝ 1894)

Letterkundig weekblad dat tot 1880 in Arnhem verscheen, en nadien in Amsterdam. In 1894 droeg het als ondertitel Weekblad voor tooneel en letteren; stond toen onder de redactie van T.H. de Beer.

Vlaamsche School, De (° 1855 - ✝ 1901)

Tijdschrift voor kunsten, wetenschappen, letteren, oudheidkunde en kunstnijverheid.

Naam - instituut/vereniging

Association Pour L'art, L' (° 1892 - ✝ 1893)

Antwerpse artistieke vereniging.

Trachtte in opvolging van L'Art Indépendant het streven van de Brusselse groep Les XX om de contemporaine kunstuitingen ingang te doen vinden, buiten de hoofdstad verder te zetten. Het inrichtend comité bestond uit Ch. Dumercy, M. Elskamp, G.Morren, G. Serigiers, H. van de Velde en, gedurende enkele maanden slechts, V. Compijn.

Er werden twee tentoonstellingen georganiseerd (één in 1892 en één in 1893), waar geheel in de geest van Les XX zowel kunst als kunstnijverheid (gleizen potten, tapijtontwerpen, plakkaten enz.) werd getoond. Tot de deelnemers aan de tentoonstellingen behoorden o.m. Th.van Rysselberghe, A. Bloch, G. Seurat, V. van Gogh, J. Toorop, W. Crane en H. van de Velde. Ook van de Japanner Hiroshighé werd werk geëxposeerd. Behalve tentoonstellingen richtte de Association, eens te meer zoals Les XX, ook voordrachten en concerten in.

Chat Noir, Le (° 1881 - ✝ –, 1897)

Parijs cabaret.

Voorwaarts (° 1888 - °)

Brusselse kunstenaarskring.

Leden waren o.m. Laermans, Gilsoul en Leigh. Hadden geen programmatische binding. Aan hun jaarlijkse tentoonstellingen namen ook nietleden deel. Verder geen informatie.