Annotations

[4] Vermeylen bedoelt Couperus' werken Eline Vere en Eene Illuzie. Zie brief 30, noot 7 en noot 8.
[7] Herman Gorter, Verzen (Amsterdam, W. Versluys (s.d.), p. 65: 'De lucht was geel als geele chrysanthemen'. Incipit van driestrofig gedicht met verzental 4-3-2.
[8] De term 'uitmiddelpuntigheid' of 'buitenmiddenpuntig' wordt door Buschmann, Max Rooses en August Vermeylen gebruikt. Door de eerste twee om de kunstrichting van de XX af te breken, door Vermeylen om met de kritiek van Buschmann en Rooses te spotten. Deze begrippen komen voor in 2 artikels in De Vlaamsche School. Het eerste artikel is van P.B. (Buschmann): 'XIII en XX', in: nr. V (1892), p. 46-47, p. 47: 'Het werk der vingtisten kan dus niet beschouwd worden als de verpersoonlijking der moderne schilderkunst. Het is gansch eigenaardig, staat op zich zelve, en moet met eene andere benaming gekenschetst worden. Hoe het komt dat die strekking in zekere kringen ophef maakt, laat zich verklaren door het aantrekkelijke van al wat buitengewoon is, stout en buitenmiddenpuntig...' Vermeylen repliceert hierop wat later in zijn artikel 'De XX te Brussel', in: nr. V (1892), p. 73-75, op pagina 74: 'Voor de meeste symbolische werken — en misschien de heerlijkste — heeft men gesproken van uitmiddelpuntigheid. Ik denk dan altijd aan een perk van gemeene laaggroeiende bloempjes, en in het midden een hoogopschietende orchidee, met oneindig geschakeerde kleuren, aristocratisch-geheimzinnig, hoog op een zeer dun stengeltje... Hare doorluchtigheid de menigte gaat voorbij en mompelt schampermuilend: "Uitmiddelpuntigheid! Aanstellerij!". O! die stempieperige eunuchen die voor den tempel der officieele aesthetiek wacht houden, en hun gezanik over "ongezondheid" en "onduidelijkheid", wanneer een schilder wat meer wil weergeven dan "het gemoedelijk boerenleven", en geen doeken penseelt die "verteld kunnen worden"!...' Zie ook brief 58. Herhaaldelijk drukt Vermeylen in zijn brieven aan De Bom in maart en april zijn vrees uit dat zijn artikel door Buschmann zal geweigerd of verminkt worden. Door de tegenwerking van Buschmann zal Vermeylen niet meer willen publiceren in De Vlaamsche School. Zie ook brief 4, noot 1bis.
[9] Er komt inderdaad een artikel van Vermeylen over 'De XX te Brussel', maar het verschijnt pas in de vijfde aflevering (p. 73-75).
[10] Achtste salon van de XX in het Museum voor schilderkunst te Brussel van 8 februari tot 8 maart 1891.
[11] Er verscheen geen artikel van Emmanuel de Bom in De Vlaamsche School (1892) over de XIII. De tentoonstelling van de XIII ging door in Antwerpen in het Oud Museum, van 7 tot 28 februari 1892. Zie Het Handelsblad, XLVIII, 8 (10-11 jan. 1892), p. 2.
[12] Van Prosper van Langendonck verscheen in het bijblad van De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 70 het gedicht 'Metempsychose.

Register

Naam - persoon

Bom, Emmanuel Karel De (° Antwerpen, 1868-11-09 - ✝ Kalmthout, 1953-04-14)

Bibliothecaris, journalist en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Nora Aulit op 24/08/1901 in Antwerpen.

Buschmann Sr., Paul (° Antwerpen, 1816-01-01 - ✝ Antwerpen, 1909-11-20)

Drukker-uitgever.

Lid van de Liberale Vlaamsche Bond, waarvan hij afgevaardigde was in de Provincieraad. Nam van 1870 af samen met zijn broer Gustave de leiding waar van de drukkerij-uitgeverij van zijn vader J.-E. Buschmann († 1853). Gaf o.m. VS uit, dat hij na de dood van D.van Spilbeeck (1877) tot 1896 samen met P.de Mont ook leidde; ook de tweede reeks van Van Nu en Straks (1896 - 1901) nadat hij reeds in 1892 het prospectus voor de eerste reeks had gedrukt, werd door zijn persen verzorgd. Zijn uitgaven, vaak met bibliofiele waarde, bezorgden hem de faam op het einde van de 19de eeuw van Antwerpen een middelpunt van drukkunst te hebben gemaakt.

Denis, Maurice (° Granville, 1870 - ✝ Parijs, 1943)

Schilder.

Dwelshauvers, (Jean) Jacques (° Brussel, 1872-07-09 - ✝ Montmaur-en-Diois (Drôme), 1940-11-14)

Kunsthistoricus en militant anarchist.

Broer van Georges Dwelshauvers en gezel van Clara Köttlitz, met wie hij in 1897 een vrij huwelijk aanging. Deed beloftevolle studies aan het Koninklijk Atheneum Brussel (afd. Latijn-Grieks), waar hij A.Vermeylen leerde kennen. Studeerde 1890-92 natuurwetenschappen aan de ULB (diploma van kandidaat in juli 1892). Met een beurs van de Jacobsstichting vatte hij in oktober 1892 studies in de medicijnen aan te Bologna, samen met de latere geneesheren Herman Köttlitz en Alfred Walravens. Hij verliet Bologna in 1897, zonder de hele cyclus te hebben beëindigd.

In hetzelfde jaar begonnen de eerste strubbelingen met Gust Vermeylen, i.v.m. diens huwelijk met Gaby Brouhon en de strekking en inhoud van Van Nu en Straks. Het jaar daarop maakte hij een nieuwe reis naar Bologna en Bergamo. In het voorjaar van 1899 trok hij met Clara naar Firenze, waar hij zich voortaan geheel aan kunsthistorisch onderzoek wijdde, geboeid door de figuur van Botticelli en de kuituur van het Quattrocento. Hij zou in Firenze ook nog de toelating hebben gevraagd zich voor de eindexamens geneeskunde aan te bieden, maar legde die nooit af. Zijn verblijf in en om Firenze (afwisselend te Calamecca en te Castello), dat tot 1906 duurde, werd regelmatig onderbroken voor reizen naar het thuisland, en naar Parijs.

In 1899 werd te Antwerpen trouwens zijn zoon Lorenzo (Jean-Jacques Erasme Laurent) geboren (op de akte tekende o.m. Emmanuel de Bom als getuige), en het gezin was er officieel ingeschreven aan de Montebellostraat 3 tot 1906. In dat jaar, verhuisden zij naar Colombes bij Parijs (Boulevard Gambetta 46, niet-geregistreerde verblijfplaats). Dwelshauvers, die zich intussen Mesnil noemde (naar twee dorpjes bij Dinant, de geboortestad van zijn vaders familie), onderhield er nauwe contacten met de anarchistische en internationalistische beweging. Hij verdiende de kost met het schrijven van reisgidsen, eerst bij Hachette (o.a. de Guide Joanne - na W.O.I Guide Bleu - over Noord-Italië), nadien bij Baedeker.

Tussen 1910 en 1914 vestigde het gezin Mesnil zich te Alfort bij Parijs, waar - gezien zijn moeilijkheden met de geheime politie - evenmin een officiële inschrijving werd genoteerd. Jacques Mesnil stierf in niet opgehelderde omstandigheden te Montmaur, waar zijn zoon toen zou hebben gewoond; hij leed toen al enkele jaren aan een hart- en nierziekte waarvoor hij o.m. door dokter Schamelhout werd behandeld. Behalve aan Van Nu en Straks werkte hij nog mee aan Mercure de France, La société nouvelle, Ontwaking, Onze kunst, Revista d'Arte, Gazette des beaux arts, Burlington Magazine, de Parijse krant L'Humanité en het Italiaanse Avanti. Een bibliografie kan men terugvinden in de geciteerde bronnen.

Khnopff, Fernand (° Grembergen, 1858-09-12 - ✝ Brussel, 1921-11-12)

Schilder, graficus en beeldhouwer.

Langendonck, Prosper Antoine Joseph Van (° Brussel, 1862-03-15 - ✝ Brussel, 1920-11-07)

Schrijver en ambtenaar. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Op 23/12/1899 gehuwd met Adèle Wouters.

Leclercq, Anne Cathérine (° Brussel, 1858-05-08 - ✝ Brussel, 1944-03-17)

Huisvrouw.

Echtgenote van Jacques Vermeylen, zuster van Caroline Leopoldine.

Meunier, Constantin Emile (° Etterbeek, 1831-04-12 - ✝ Elsene, 1905-04-04)

Beeldhouwer, schilder en graficus.

Vader van Karl Meunier.

Minne, George (° Gent, 1866-08-30 - ✝ St.Martens-Latem, 1941-02-18)

Beeldhouwer, tekenaar en illustrator.

Mont, Maria Polydoor Karel De (gen. Pol) (° Wambeek, 1857-04-15 - ✝ Berlijn, 1931-06-29)

Schrijver, kunsthistoricus en journalist.

Rooses, Max (° Antwerpen, 1839-02-10 - ✝ Antwerpen, 1914-07-15)

Kunsthistoricus en criticus.

Vader van Rosa Rooses.

Rijsselberghe, Theo Van (° Gent, 1862-11-23 - ✝ Saint Clair (Z.-Fr.), 1926-12-13)

Schilder.

Toorop, Jan (° Purworedjo (Java), 1858-12-20 - ✝ Den Haag, 1928-03-03)

Schilder, tekenaar, graficus, aquarellist en ontwerper.

Valere-gille, Norbertus Josephus Ghislanus (° Anderlecht, 1867-05-03 - ✝ Haasdonk, 1950-06-01)

Schrijver.

Vermeylen, August. (° Brussel, 1872-05-12 - ✝ Ukkel, 1945-01-10)

Hoogleraar, kunsthistoricus en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Gabrielle Josephine Pauline Brouhon op 21/09/1897.

Villiers De L'isle-adam, Jean Marie Mathias Philippe Auguste (° Comte de Saint-Brieuc (Bretagne), 1838 - ✝ Parijs, 1889)

Schrijver.

Naam - uitgever

Versluys' Uitgeversmaatschappij B.V. (° 1875 - °)

Amsterdamse uitgeversmaatschappij.

Werd opgericht door Willem Versluys. Bestaat heden nog. Op 1 oktober 1885 werd er het eerste nummer van De nieuwe gids uitgegeven. Er verschenen ook werken van vele jonge auteurs uit die periode. Het kantoor van W. Versluys zelf was lange tijd een ontmoetingsplaats voor zakelijke en kunstzinnige besprekingen.

Titel - krant/tijdschrift

Gids, De (° 1837 - °)

Cultureel en sociaal tijdschrift.

Handelsblad (van Antwerpen), Het (° 1844 - °)

Vlaams-katholiek dagblad, in 1957 opgenomen in de krantengroep De Standaard.

Vlaamsche School, De (° 1855 - ✝ 1901)

Tijdschrift voor kunsten, wetenschappen, letteren, oudheidkunde en kunstnijverheid.

Naam - instituut/vereniging

Treize, Les (° 1891 - °)

Antwerpse schildersvereniging, waarvan de oprichters, vreemd genoeg, met twaalf waren, nl. E. Cla.us, Th. 'Verstraete, E. Farasijn, E. de Jans, H. de Smeth, L. van Engelen, H. Luyten, F. Hens, Ch. Mertens, 1. van Aken, P. Verhaert en R. Looymans. De vereniging spiegelde zich aan de Brusselse groep Les XX, maar was duidelijk minder progressief. Naast het werk van een aantal traditionalisten, voornamelijk uit de voormalige kring Wees U Zelf, stelde de kring in zijn jaarlijkse salons ook baanbrekend werk voor, o.m. van E. Claus en Th. Verstraete. Wanneer de kring ophield te bestaan werd niet achterhaald; zeker is dat hij in 1898 nog actief was.

Vingt, Les (° 1884 - ✝ 1894)

Brusselse avant-gardistische kunstkring.