Annotations

[1] De Bom ging zaterdag 13 februari naar Brussel. Zie brief 38, noot 1. "Kunstwezendag" is een alluzie op de "boekwezendag", die werd gehouden op 7, 8 en 9 augustus 1890. Zie brief 35 (1890), noot 1.
[3] Joris-Karl Huysmans, Certains(G.Moreau, Degas, Chéret, Whistler, Rops, Le Monstre, Le Fer, etc) (Parijs, Tresse et Stock, 1894). Over Rops, zie p. 75-118. De studie eindigt met de tekst: 'Il a, en un mot, célébré ce spiritualisme de la Luxure qu'est le Satanisme, peint, en d'imperfectibles pages, le surnaturel de la perversité, l'audelà du Mal.' De eerste druk (1889) werd niet teruggevonden.
[5] Voor tentoonstelling XX; zie o.m. brief 61, noot 4. Guillaume Van der Hecht stelde tentoon in de Galerie Moderne de Saint-Cyr van 30 januari tot 20 februari. Zie L' Art Moderne, XII, 5 (31 jan. 1892), p. 39. De tentoonstelling van de Cercle artistique in Brussel bevatte werk van Louis Franck, Léon Dardenne en Charles Samuel. Zie L' Art Moderne, XII, 8 (21 febr. 1892), p. 62. De vierde tentoonstelling liep op de Avenue Cortenberg, in een groot, niet nader gespecifieerd atelier. Er waren werken te zien van Mlle Leigh, M.M.G. Charlier, A. Collin, L. Pion, Guillaume S. Van Strydonck en Theodoor Verstraete. Zie Le Soir, VI, 43 (12 febr. 1892), p. 1. De duur van de tentoonstelling werd niet teruggevonden.
[6] De voordracht van Georges Lecomte op donderdag 11 februari om 14 uur behandelde: 'Les tendances de la peinture moderne'. Zie L' Art Moderne, XII, 6 (7 febr. 1892), p. 46. De tekst van de voordracht 'Salon des XX. Conférence de M. Georges Lecomte. Des tendances de la peinture moderne' verscheen in L' Art Moderne XII, 7 (14 febr. 1892), p. 49-51; XII, 8 (21 febr. 1892), p. 57-58 en XII, 9 (28 febr. 1892), p. 65-68.
[18] Alfred de Smet, 'Pic-Nic', in: Zingende Vogels, II, 2de stuk (1891), p. 37-49. Het verscheen ook afzonderlijk bij Drukkerij Winand Klock (Hasselt, 1892). Bij het slot van de tekst wordt vermeld dat deze verzen komen uit de cyclus 'Nelly'.
[8] Laatste 3 verzen van het tweede gedicht 'De Jonckheid', afzonderlijke uitgave, p. 6. Zie noot 6[18].
[*] Deze woorden worden door Alfred de Smet zelf uitgelegd in voetnoot: Menhir: stenen zuil; cromlech: hoogaltaar; coibhi: opperpriester; gidleigh: druїdisch tempelpuin; clachan: druїdische tempel.

Register

Naam - persoon

Antoine, André (° Limoges, 1858 - ✝ Le Pouliguen, 1943)

Toneelleider.

Bom, Emmanuel Karel De (° Antwerpen, 1868-11-09 - ✝ Kalmthout, 1953-04-14)

Bibliothecaris, journalist en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Nora Aulit op 24/08/1901 in Antwerpen.

Dardenne, Léon (° Brussel, 1865-10-29 - ✝ St.-Gillis (Brussel), 1912-01-12)

Schilder, tekenaar en illustrator.

Dwelshauvers, (Jean) Jacques (° Brussel, 1872-07-09 - ✝ Montmaur-en-Diois (Drôme), 1940-11-14)

Kunsthistoricus en militant anarchist.

Broer van Georges Dwelshauvers en gezel van Clara Köttlitz, met wie hij in 1897 een vrij huwelijk aanging. Deed beloftevolle studies aan het Koninklijk Atheneum Brussel (afd. Latijn-Grieks), waar hij A.Vermeylen leerde kennen. Studeerde 1890-92 natuurwetenschappen aan de ULB (diploma van kandidaat in juli 1892). Met een beurs van de Jacobsstichting vatte hij in oktober 1892 studies in de medicijnen aan te Bologna, samen met de latere geneesheren Herman Köttlitz en Alfred Walravens. Hij verliet Bologna in 1897, zonder de hele cyclus te hebben beëindigd.

In hetzelfde jaar begonnen de eerste strubbelingen met Gust Vermeylen, i.v.m. diens huwelijk met Gaby Brouhon en de strekking en inhoud van Van Nu en Straks. Het jaar daarop maakte hij een nieuwe reis naar Bologna en Bergamo. In het voorjaar van 1899 trok hij met Clara naar Firenze, waar hij zich voortaan geheel aan kunsthistorisch onderzoek wijdde, geboeid door de figuur van Botticelli en de kuituur van het Quattrocento. Hij zou in Firenze ook nog de toelating hebben gevraagd zich voor de eindexamens geneeskunde aan te bieden, maar legde die nooit af. Zijn verblijf in en om Firenze (afwisselend te Calamecca en te Castello), dat tot 1906 duurde, werd regelmatig onderbroken voor reizen naar het thuisland, en naar Parijs.

In 1899 werd te Antwerpen trouwens zijn zoon Lorenzo (Jean-Jacques Erasme Laurent) geboren (op de akte tekende o.m. Emmanuel de Bom als getuige), en het gezin was er officieel ingeschreven aan de Montebellostraat 3 tot 1906. In dat jaar, verhuisden zij naar Colombes bij Parijs (Boulevard Gambetta 46, niet-geregistreerde verblijfplaats). Dwelshauvers, die zich intussen Mesnil noemde (naar twee dorpjes bij Dinant, de geboortestad van zijn vaders familie), onderhield er nauwe contacten met de anarchistische en internationalistische beweging. Hij verdiende de kost met het schrijven van reisgidsen, eerst bij Hachette (o.a. de Guide Joanne - na W.O.I Guide Bleu - over Noord-Italië), nadien bij Baedeker.

Tussen 1910 en 1914 vestigde het gezin Mesnil zich te Alfort bij Parijs, waar - gezien zijn moeilijkheden met de geheime politie - evenmin een officiële inschrijving werd genoteerd. Jacques Mesnil stierf in niet opgehelderde omstandigheden te Montmaur, waar zijn zoon toen zou hebben gewoond; hij leed toen al enkele jaren aan een hart- en nierziekte waarvoor hij o.m. door dokter Schamelhout werd behandeld. Behalve aan Van Nu en Straks werkte hij nog mee aan Mercure de France, La société nouvelle, Ontwaking, Onze kunst, Revista d'Arte, Gazette des beaux arts, Burlington Magazine, de Parijse krant L'Humanité en het Italiaanse Avanti. Een bibliografie kan men terugvinden in de geciteerde bronnen.

Franck, Louis (° Antwerpen, 1868-11-28 - ✝ Wijnegem, 1937-12-31)

Advocaat en politicus.

Hecht, Victor Guillaume Van Der (° Brussel, 1817-07-30 - ✝ Brussel, 1891-09-10)

Schilder.

Lecomte, Georges (° Macon, 1867 - ✝ Parijs, 1958)

Schrijver.

Debuteerde met toneelstukken (o.a. La Meule, 1891). Hield zich ook bezig met kunstkritiek (L'art impressioniste, 1892). Schreef daarna voornamelijk romans met satirische en maatschappij-kritische inslag. Maakte zich ook verdienstelijk op het gebied van de geschiedschrijving en de biografie. Lid (en sinds 1946 permanent secretaris) van de Académie Française.

Leigh, Rosa (° ?, 1853 - ✝ ?, 1925)

Schilderes van landschappen, figuren en stillevens, Leerlinge van Th.Verstraeten. Lid van de kringen Als Ik Kan (Antwerpen) en Voorwaarts (Brussel).

Meunier, Constantin Emile (° Etterbeek, 1831-04-12 - ✝ Elsene, 1905-04-04)

Beeldhouwer, schilder en graficus.

Vader van Karl Meunier.

Rops, Felicien-joseph-victor (° Namen, 1833-07-07 - ✝ Essones (bij Parijs), 1898-08-23)

Beeldend kunstenaar.

Samuel, Charles (° Brussel, 1862-12-29 - ✝ Cannes, 1938-01-31)

Beeldhouwer en medailleur.

Smet, Alfred De (° Hoeke, 1853-01-08 - ✝ Ukkel, 1918-04-23)

Dichter en polemist.

Vermeylen, August. (° Brussel, 1872-05-12 - ✝ Ukkel, 1945-01-10)

Hoogleraar, kunsthistoricus en schrijver. Medeoprichter van Van Nu en Straks. Gehuwd met Gabrielle Josephine Pauline Brouhon op 21/09/1897.

Verstraete, Théodoor (° Gent, 1850-01-05 - ✝ Antwerpen, 1907-01-08)

Schilder en etser.

Titel - krant/tijdschrift

Art Moderne, L' (° 1881 - ✝ 1914)

Brussels artistiek weekblad.

Werd, zoals ook La jeune Belgique, bij Wwe Monnom gedrukt. Opgericht door de advocaat Edmond Picard, die toen werd beschouwd als de geestelijke leider van de Brusselse progressieve jongeren. Samen met Octave Maus, de bezieler van de kunstenaarskring Les XX (1884 - 1893), verdedigde hij in l'Art moderne o.m. het impressionisme en het wagnerisme. Het tijdschrift kan in zekere zin beschouwd worden als een voorbode van Van Nu en Straks: vooral Picards uitspraak dat kunst filosofische gedachte, synthese en leven is, wijst in die richting. Medewerkers waren o.a. C.Lemonnier, E.Verhaeren (die ook in de redactie zat), G. Eekhoud, E. De Molder (later schoonzoon van Fél.Rops) en H. van de Velde.

Soir, Le (° 1887 - °)

Brussels franstalig dagblad.

Vlaamsche School, De (° 1855 - ✝ 1901)

Tijdschrift voor kunsten, wetenschappen, letteren, oudheidkunde en kunstnijverheid.

Tijdschrift dat bestond uit "oorspronkelijke bijdragen van hedendaagsche dichters, verzameld door Pol de Mont" en dat verscheen in 1891 - 1892 (4 nummers) en 1895 - 1896 (eveneens 4 nummers). Het tijdschrift waarin o.a. bijdragen van A. Peaux, J. Winkler Prins, J. Adriaensen, P. Anri, J. de Geyter, H. Swarth, P. van Langendonck, A. Vermeylen, L. Buyst, C. Buysse, E. de Bom, L. Opdebeek verschenen, werd gedrukt te Hasselt bij drukkerij Winand Klock.

Naam - instituut/vereniging

Als Ik Kan (° 1883 - ✝ 1950)

Antwerpse kunstkring.

Werd opgericht door een aantal jonge kunstenaars, die via groepstentoonstellingen hun werk een ruimere bekendheid wilden geven. Stichters waren F. Hanno, P. de Wit, F. Adriaenssen, Ch. Bolland, L. Brunin, E. Chappel, J. Rosier, H. Rul en H. van de Velde. Onder het voorzitterschap (vanaf 1 januari 1890) van H.Luyten, die ook het grote groepsportret Een zitting van de kunstkring Als ik kan 1885 schilderde, traden nog enkele talentrijke jongeren toe (onder wie K. Mertens, R. Baseleer, E. Larock en V. Hageman). De manifestaties van de kring werden o.m. door VS, het leidinggevende kunsttijdschrift uit die tijd, met welgemeende belangstelling gevolgd. Rond de eeuwwisseling echter verloor de groep zijn élan en verschoof naar de achtergrond van het artistieke leven, om rond 1950 te verdwijnen.

Cercle (artistique Et) Litteraire (de Bruxelles) (°)

Letterkundige kring aan de ULB.

Vergaderde in de Waux-Hall. Bestond zeker al in 1865.

Voorlopig geen verdere informatie, daar het exemplaar van de statuten en ledenlijst uit 1896 in de KBB is zoekgeraakt. Parallel bestond ook een Cercle des Sciences en een Cercle d'Etudes Sociales.

Vingt, Les (° 1884 - ✝ 1894)

Brusselse avant-gardistische kunstkring.