25 April 1890.
Waarde Heer en Vriend,
Ik kan onmogelijk e[erstkomende] Donderdag naar onze vergadering komen:[1] ik heb.... 't genoegen bij de edele burgerwacht ingelijfd te zijn en alle 8 dagen (nu nog maar gedurende 2 weken echter) des Donderdags avonds van 9 tot 11, is het verplichtende oefening.[2] Laat Gij mij toe, de zitting op Vrijdag te verschuiven?[3] Zooniet, zal ik 't verslag aan m'n broer[4] meêgeven. Maar ik hoû er natuurlijk aan zelf te kunnen komen!
Hebt Gij reeds bericht gekregen van den Heer Geets of van den Heer Sleeckx?[5] Er is in ieder geval nog "dagorde" genoeg voorhanden. — Uw voorstel van de alg[emene vergadering], over 't vervangen van 't letterkundig gedeelte des Jaarboeks,[6] dat van den H[ee]r[ Paul] Fredericq,[7] 't plan van den H[ee]r[ Emmanuel] Rosseels,[8] lezing de Lattin.[9] Misschien — onwaarschijnlijk nochtans — zullen wij intusschen antwoord krijgen uit Brussel.[10] Ik zal Dinsdag avond de berichtjes wegzenden.
Wilt Gij mij een woordje zenden?
Uw verkleefde
Em[manuel] K[arel] de Bom
P[ost Scriptum] Hartelijk dank voor de uitnoodiging Boekwezendag.[11]
Annotations
[1] De eerstvolgende vergadering van de Antwerpse groep van het Taalverbond had plaats op vrijdag 2 mei 1890. Emmanuel de Bom bracht op 5 mei verslag uit in het Maandblad van het Taalverbond, jrg. I nr. 2 (14 mei 1890), p. 23-27.
[2] De personen die in 1868 geboren waren, werden op 1 januari 1890 opgeroepen tot dienst bij de burgerwacht. Emmanuel de Bom was geboren op 9 november 1868 en werd vrijgesteld in 1898 volgens artikel 40B. Zie de informatie daarover in het Stadsarchief Antwerpen (Modern Archief, 2918/76; 2918/141).
Over enige tribulaties van De Bom bij de burgerwacht, zie 'Pleidooi voor den tuchtraad der burgerwacht van Antwerpen uitgesproken door L. Franck op 2 juni 1895', in: Taal en kultuur uit Vlaanderen (Antwerpen, De Nederlandsche Boekhandel, 1914), p. 53-54. Dat pleidooi verscheen later eveneens in een bloemlezing; zie C. Raeymaeckers, Redevoeringen, 1ste bundel (Leuven, E. Amster, 1934), p. 44-47, onder de titel 'Pleidooi "Pro De Bom"'. Over de Antwerpse burgerwacht schreef A.M. de Jong een verhaaltje, getiteld Onder de Jefkes. Zie A.M. de Jong, Drie in één (Amsterdam, Querido, 1957), p. 255-277.
Voor meer gedetailleerde gegevens over de burgerwacht, zie Edm. Fecheyr, 'De burgerwacht', in: Vlaamsch België sedert 1830, dl. VI (Gent, Ad. Hoste, 1912), p. 305-317.
[5] Om te komen spreken voor de Antwerpse groep van het Taalverbond. Willem Geets las er op 17 mei 1890 een novelle, getiteld Ons Fientje voor. Zie het Maandblad van het Taalverbond, jrg. I nr. 3 (18 juni 1890), p. 35-36. De zitting die oorspronkelijk op 16 mei had moeten plaatsvinden, werd met een dag verdaagd. Zie de oproepbriefjes in de documentatie over het Taalverbond in het AMVC (T106/D). Over een eventuele lezing door Domien Sleeckx, algemeen voorzitter van het Taalverbond, werd niets teruggevonden.
[7] Bij diezelfde gelegenheid (zie [6]) beklemtoonde Paul Fredericq de noodzaak om een stelsel te bedenken waardoor het Taalverbond Nederlandse auteurs zou kunnen aanmoedigen. Hij stelde voor om de kosten voor het drukken van de omzendbrieven zoveel mogelijk te beperken en het algemene inkomen van het Taalverbond te gebruiken voor het aankopen van werken die door de leden van het Taalverbond werden uitgegeven en uit de lijst waarvan zij een aantal boeken zouden mogen kiezen. Zie het Maandblad van het Taalverbond, jrg. I nr. 1 (20 april 1890), p. 10.
[8] Bedoeld wordt: het plan om de Maatschappij ter bevordering der Nederlandsche Letterkunde op te richten. Zie het Maandblad van het Taalverbond, jrg. I nr. 2 (14 mei 1890), p. 27, en nr. 3 (18 juni 1890), p. 34.
[9] Gustaaf de Lattin las De rozenprijs. Blijspel in één bedrijf tijdens de zitting van de Antwerpse groep van het Taalverbond van 10, 17 of 30 mei 1890. Zie het globaal verslag over die data in het Maandblad van het Taalverbond, jrg. I nr. 3 (18 juni 1890), p. 34-36. Volgens het oproepbriefje van 29 april 1890 werd deze lezing reeds aangekondigd op de agenda voor de zitting van 29 april 1890.
[11] In augustus 1890 herdacht Antwerpen de driehonderdste verjaardag van het overlijden van Christoffel Plantin. Tezelfdertijd vonden de plechtige opening van het nieuwe Museum voor Schoone Kunsten (11 augustus) en die van het Steen of het Museum voor Oudeheden (12 augustus) plaats. Zie De Vlaamsche School, III (1890), p. 63, en de Koophandel van Antwerpen (12 en 13 augustus 1890), p. 1-2.
Het denkbeeld van een internationale vergadering waar de belangen van het boekwezen besproken zouden worden was reeds twintig jaar eerder ontstaan, en herhaalde malen in het verleden werd de aandacht op de noodzakelijkheid van deze bijeenkomst gevestigd. Zie de documentatie over de Boekwezendag in het AMVC (B6676/D) en De Vlaamsche School, III (1890), p. 131-139.
Max Rooses, die de algemene secretaris was van het inrichtende comité, was de 'ziel' van deze Boekwezendag, die op 7, 8 en 9 augustus 1890 in het lokaal van het Kunstverbond in de Arenbergstraat te Antwerpen werd gehouden, onder voorzitterschap van Karel Lodewijk Ruelens. Zie De Vlaamsche Kunstbode, jrg. XX (1890), p. 425-428 en Emmanuel de Bom, Max Rooses. Rede gehouden de 15de juli 1939, overdruk uit De Vlaamsche Gids, augustus 1939 (Antwerpen, Van Uffelen en Delagarde, 1939, p. 15).
Over deze Boekwezendag bracht De Bom ook verslag uit in de NRC van 12 augustus 1890 (tweede blad C1), ter vervanging van Max Rooses, die de gewoonlijke correspondent van de NRC was. Als aanhangsel bij de boekwezendag werd in het Paleis voor Nijverheid, Kunsten en Handel de Tentoonstelling van het Boek gehouden. De expositie opende op 1 augustus haar deuren en was een internationale tentoonstelling van de boekdrukkerij, van de boekhandel en van de voortbrengselen aller kunsten en nijverheden die betrekking hadden tot het vervaardigen van het boek. Max Rooses was ook van het inrichtingscomité van deze tentoonstelling de algemene secretaris. Zie de documentatie over de boekwezendag in het AMVC (B6676/D).
