Permettez-moi de vous remercier pour le plaisir que m'a fait votre conférence hier soir.[2] Sans flatter, je vous assure que vous avez fait là une oeuvre d'artiste et de chercheur de vérité. Votre style incisif et mâle[3] m'a plu énormément: croyez que je savourais ces moments, où je voyais tomber sur quelques faces ahuries quelques paroles un peu dures pour de chastes oreilles, mais si vraies!
J'espère bientôt lire votre travail dans une revue,[4] car elle est mérite d'être sérieusement méditée.
Je vous envoie un exemplaire de deux de mes oeuvrettes;[5] il y en a tant que je n'ose pas montrer! J'espère faire mieux bientôt.
Où peut-on donc voir vos tableaux?[6]
Votre dévoué
Em[manuel]deBom
Annotations
[2] De voordracht van Henry van de Velde, Du paysan en peinture, gehouden voor de Conférence du Jeune Barreau (Antwerpen) op 6 febr. 1891. Zie brief 15, noot 2.
[3] Dit woord komt vrij dikwijls voor in de correspondentie, artikels en romans uit die tijd; het werd als adjectief maar ook als substantief gebruikt, beide om de oerkracht aan te duiden. Waarschijnlijk was het gebruik ervan door De Bom geïnspireerd door Un mâle, de ophefmakende naturalistische roman van Camille Lemonnier, die in 1881 te Brussel bij H. Kistemaeckers verschenen was en waarin de oerkracht van de natuurmens verheerlijkt werd. Zie G. Vanwelkenhuyzen, 'Camille Lemonnier' in: G. Charlier en J. Hanse, Histoire illustrée des lettres françaises de Belgique (Brussel, La Renaissance du Livre, 1958), p. 356-359. Zie ook Emmanuel De Bom, 'XXVe tentoonstelling van "Als ik kan"', in: De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 3.
[6] Ofschoon Henry van de Velde tijdens het 8ste salon van de XX te Brussel een voordracht hield — zie brief 15 noot 2 — stelde hij er geen werken tentoon. Zie ook M. Octave Maus, Trente années de lutte pour l'art 1884-1914 (Brussel, L'Oiseau Bleu, 1926), p. 101. Het is mogelijk dat De Bom pas met het werk van Van de Velde kennis maakte op de 25ste tentoonstelling van Als Ik Kan, die plaatsvond van 14 tot en met 30 november 1891 in het Oud Museum voor schilderkunst te Antwerpen. Hij toonde er zich niet erg enthousiast over, noemde de pointillistische techniek van Van de Velde vrij zielloos en paste op hem in zijn artikel over Als Ik Kan (De Vlaamsche School, nr. V (1892) een zin toe, die hij las in een ongetekend artikel over Camille van Camp: "La réalisation de son art n'atteignit que rarement sa conception esthétique". Zie L'art moderne, XI, nr. 47 (22 nov. 1891), p. 376. In zijn notitieboekje liet De Bom zich in nog negatievere bewoordingen uit. Zie Emmanuel De Bom, Nota's XII, november 1891 (bezit AMVC), p. 53-55.
