Beste,
Ge zijt niet boos, hé, omdat ik u zoo weinig schrijf? Maar mijn geest is waarlijk als platgeslagen : men heeft me dat smerig stuk tand in driemaal moeten uitrukken, en het bloed liep me overvloedig uit smoel en neus. Ik heb een dag lang (sic) gebloed, nu lig ik met de koorts in mijn bed, en drink melk en Bovril, want ik kan niet knabbelen. Indien mijn tand herbegint te bloeden, dan zal men die ontijdige overstrooming zeer moeilijk kunnen bedijken. Voor 't oogenblik heb ik den smikkel vol gestolten bloed, dat van de tanden afhangt. Dat is zeer raar en vies.
Of ik mij verveel!!!! ...
Dat doet me nog denken over Vrijen Wil, (?) en dat herinnert me Montaigne en Pascal, die twee colossale pessimisten: "Qu'est-ce qu'une intélligence que le moindre bourdonnement de mouche assassine?" (Apologie de Raymond Sebond).[2] En Pascal, schijnt me, heeft dat gestolen voor zijn Pensées: "Ne vous étonnez pas si cet homme ne raisonne pas bien à présent: une mouche bourdonne à ses oreilles. C'est assez pour le rendre incapable de tout jugement."[3] Ik lees van tijd tot tijd twee of drie bladz[ijden] van "Là-bas" (J[oris-Karl] Huysmans).[4] Ik zal u daarover schrijven (dat is een langen brief waard), en zal ook wat praten over naturalisme en Gotieken.
Ik heb een brief ontvangen van Marg[uerite] Fauconnier, van Gent.[5] (ze kent u, schijnt het). Ze zegt me dat de theater-zaak Bouwmeester in duigen gevallen is, dat dito Bouwm[eester] weg is, niets dan schulden achterlatend, en dat het overigens zeer gevaarlijk is te handelen met dito Bouwm[eester]. Was ist
[2]
das?[6]
Schrijf me rap. Ik zal genoeg geld hebben voor een reis, misschien (?) een honderd fr. We moeten ergens getweëen naartoe. In ieder geval, verkoop geen boeken. Dat is altijd een slechte speculatie.
Gaan we naar Gent of gaan we niet?[7] Kunt ge in Antwerpen geen correspondentie voor ons krijgen? Kan Maquerooses u niets aan de hand doen?[8]
Nog eens, schrijf.
Gust
Annotations
[2] 'Apologie de Raimond Sebond', in: Essais de Michel Seigneur de Montaigne (Parijs, Pierre et Firmin Didot, 1816), dl. II, p. 136-380.
[3] Blaise Pascal, Pensée 366, in: Pensées (Parijs, éd. Nilsson [1914].
[4] J.-K. Huysmans, Là-bas (Parijs, Tresse et Stock, 1891. Voordien in afleveringen verschenen in L'écho de Paris van 16 februari tot 20 april 1891. Ook Emmanuel de Bom stelde ten zeerste belang in het werk van Huysmans. In zijn notitieboekje tekende hij omstreeks die tijd volgende passus op uit Là-bas, dat hij blijkbaar toen nog niet geheel gelezen had: "Le clan décadent, plus absolu (que le clan naturaliste) rejette les cadres, les alentours, les corps même, et divague, sous prétexte de causette d'âme, dans l'inintelligible charabia de télégrammes. En réalité, celui-là se borne à cacher l'incomparable disette de ses idées sous un ahurissement voulu de style". Onderaan het citaat meldde hij: "Lezen: En Ménage, à Rebours, Là-bas". Zie Emmanuel de Bom, Aanteekeningen XI, april 1891 (bezit AMVC), p. 42. Later, toen hij Là-bas al gelezen had, noteerde hij er verder over: "Une langue colorée, sans l'affectation des chercheurs de mots rares et baroques, le language de quelqu'un qui a quelque chose à dire et qui aime à le dire beau. Des expressions nettes, concises, couvrant l'idée, évoquant avec un art plastique admirable les gens et les objets. Un penseur en oûtre, détestant le superficiel, épris de sincérité et de vérités robustes. N'aime pas son siècle, et le lui dit vertement. Pessimisme non banal. Défend avec fougue des idées qui semblent parfois paradoxales. Prédilection pour les au-delà, les en-dehors, les là-bas." Zie Emmanuel de Bom, Notitieboekje XII, nov. 1891 (bezit AMVC), p. 2.
[5] Deze brief werd niet teruggevonden.
[6] Het volksbelang van zaterdag 11 juli 1891 meldde dat Hubert Laroche en Frits Bouwmeester zich ondanks een getekend contract met de Cirkschouwburg verbonden hadden met Hollandse schouwburgdirecteurs: Laroche had een nieuw contract aangegaan met Van Lier (Amsterdam) en Bouwmeester met een niet nader gespecifieerde schouwburg, eveneens te Amsterdam.
[7] Naar het 21ste Nederlandsch Taal- en Letterkundig Congres.
[8] Max Rooses behoorde uiteraard tot de prominenten van het Congres. Hij werd er trouwens samen met H.P.G. Quack, Jan ten Brink en Hendrik Claeys tot ondervoorzitter verkozen.
