Donderd[ag] 6 Aug[ustus] 91
Bravo!
Zoo ongerust als me uw express van dezen morgen (eigenl[ijk] 4 u.) heeft gemaakt, zoo mùnter und heiter word ik door den banlieu[*] van dezen namiddag. (6 u.)
Uw tweede brief ontslaat mij van een lang epistel. De 1° regel van dien brief zou geweest zijn:
"O, die typen, die alles gezien hebben."
Nu blijft nog maar één punt, waar ik me op bot suf: hoe mijnen ouwe vermurwen, omkoopen met welsprekendheid, om hem 16 fr. af te persen, die 'k noodig heb om de 100 te volmaken! Zoodra gij mij de splinters afzendt, ga ik de bestorming van dit versterkt kasteel wagen.
Ik zal een schietgebed zenden aan Gilles de Rais,[1] of een satanieken vaderons lezen ter eere van kanunnik "Docre[2] om de Cerberussen van den bak om te klappen: ik heb alle vertrouwen.
Dus, va voor Zwitserland.
Ik kan het echter niet gelooven, vooraleer ik, met mijn romp in de wolken van den Pilatus, mijn handen wasch.
Eén bede: Ik verwacht van u, vóor Zaterdag of ten laatste Zaterdag morgen een brief met het postmandaat in quaestie. Zweer mij dat gij mij niet zult schrijven vooraleer ik u weer een brief zend. Ontsluiering van dit mysterie zult gij savoureeren, als wij op meergemelden Pilatus, ergens auf einem Rasenplatz, de poorten onzer confidenties over de laatste maanden wagenwijd openzetten. Ik hoop dat Pilatus al lang zijn ooren kwijt is.
[2]
Ik heb geen notie van de topographie. Heb ook noch lust, noch — vooral — tijd om den Baedeker te studeeren. Doe dus wetenschap op voor twee en wijd me in als ik Vrijdag a[anstaande] aan uw gilet lig in de Noordstatie. Die Volksvijand ligt me als een pak op de maag.[3] Ik moet nog 2 akten en 1/2 vertalen, en, rechtuit gezegd, — enthusiasm apart — 'k vind het beestig van die Cirkspringers me dat werk niet te betalen. 't Zou me nu zoo van pas komen. Ik moet vandaag nog een uur of 3 en morgen een uur of 7 eraan werken en dan ben 'k nog niet klaar.
Ik kreeg gister avond antwoord van v.d. Velde,[4] die ziek is geweest, zegt hij. Tekst: "il nous sera absolument impossible d'être organisés avant l'hiver. Nous ne pouvons pas par le choix d'une époque inopportune ou par un départ trop hâtif rater notre début.
J'irai v[ous] voir à la 1e occ[asion]; n'oubliez surtout pas de remercier monsieur G[eorges Dwelshauvers] de son gracieux acquiescement et aussi v[otre] dévoué intermédiaire.
Tout cela n'est que remis n'est-ce pas ?"
Laat ons die zaak laten rusten tot na onze reis; dan zal ik zelf hier eens rondzoeken of er niets geschikts zou zijn om G[eorges Dwelshauvers] als hij hier is een voordr[acht] te doen geven.
Ik hoop dat hij niet al te boos zal zijn.
'k Heb met Buschm[ann] een beetje gemopperd over de Vl[aamsche School] en andere. Kapittel voor Zwitserland.
Dus, wel verstaan: ik zal zorgen voor congé en oorden; — gij voor wetenschap en... sigaren, en nog voor één brief (ten laatste overmorgen vroeg in Antw[erpen] arriveerend).
Vergeet niets en blijf mijn houwe, potverdomme!
[[Rond de naam van]]Mane.[[staat een gnuivend maantje getekend.]]
Annotations
[*] 'Banlieu' (gew.): stoptrein.
[1] Gilles de Rais wordt ook soms Gilles de Retz genoemd. Deze gewezen compagnon van Jeanne d'Arc, die vermoedelijk ten onrechte als het historisch model van de Blauwbaardfiguur wordt beschouwd, was heer over uitgestrekte gebieden in Bretagne, Anjou en de streek van Maine. Hij was zeer rijk en zeer kunstminnend en verspeelde zijn hele fortuin door zijn luxueus en libertijns leven. Om aan de dreigende armoede te ontsnappen, zocht hij zijn toevlucht bij de beroemde alchimist Prelati. De hertog Jean V van Bretagne en de aartsbisschop Jean de Malestroit echter geloofden ook in de alchemie en vreesden dat Gilles de Rais erin zou slagen goud te maken en op die manier opnieuw rijk te worden. Zij bedachten allerlei intriges om hem door de inquisitie te laten veroordelen. Uiteindelijk werd hij beticht van kindermoord ('om de duivel te verzoenen') en veroordeeld tot de strop. Wat hij nog aan goederen bezat, werd door Hertog Jean V van Bretagne in beslag genomen. Zijn legende, waarin vooral het aspect van de kindermoord in de verf wordt gezet, leeft nog steeds voort. Zie Salomon Reinach, 'Gilles de Rais', in: Revue de l'Université de Bruxelles, X (1904-1905), p. 161-182. In 1888 had J.-K. Huysmans de hand gelegd op een toen geruchtmakend boekje, nl. van Abbé Eugène Bossard, Gilles de Rais, dit Barbe-Bleu (1404-1440) (Angers, Champion, 1885. Zie R. Baldick, La vie de J.-K. Huysmans (Parijs, Denoël, 1958), p. 178. Het leven van Gilles de Rais, die volgens Bossard op een gegeven ogenblik in het gruwelijkste sadisme en het meest geraffineerde satanisme zou zijn vervallen, maakte op Huysmans een diepe indruk. Hij verwerkte de gegevens die hij daar en nog elders over Gilles de Rais kon vinden in zijn roman Là-bas, waarin een beeld wordt opgehangen van het occultisme en het satanisme, zoals dat toentertijd in bepaalde kringen nog in de praktijk zou zijn geweest.
[2] "Le chanoine Docre", berucht occultist en satanist, was een der personages uit J.-K. Huysmans' roman Là-bas (1891). Volgens getuigenissen van J.-K. Huysmans zelf zou dit sinistere personage geïnspireerd zijn op de figuur van de Brugse kapelaan van het Heilige Bloed, Lodewijk van Haecke (1829-1912). Voor meer details hierover, zie Herman Bossier, Geschiedenis van een romanfiguur; de 'chanoine Docre' uit Là-bas van J.-K.Huysmans (Vlaamse wetenschappelijke pockets, Hasselt, Heideland, 1965). Met 'vaderons' bedoelt De Bom het 'Onze Vader'-gebed.
[3] Over Een vijand des volks van Henrik Ibsen, zie de voorgaande brieven.
