Zaterdag avond 19 Sept[ember] 91
Schurk!
Weet gij wel dat ik het smerig schandalig van je vindt me zoo maar moederziel alleen te laten in dit rotte nest dat Antwerpen heet? Misschien zijt gij heel boos op me, omdat ik uzelf in zoo lang niets schreef; misschien murmelt ge van "onmachtige" "zwakkeling"; misschien veegt ge heel en al uw botten aan me. Maar dat is toch geen voldoende reden om me niet te schrijven. Hebt ge me beestigheden toe te slingeren, vervloekingen toe te bliksemen — doe het, maar godverblomme, doe-d-e bakkes open, beest!
Na dit naturalistisch openingsstuk, de verteederde noot. — Ik heb daar zooeven, na den laatsten zin, in de correspondentie van Flaubert[1] gebladerd om een brief terug te vinden aan Bouilhet, waarin hij zijn "cher bougre" noemt "son unique déversoir".[2] Zoo 'n put zijt gij voor mij ook, en 'k ben thans weer zoo boordevol dat ik me moet uitstorten. Zie niet zoo zuur, omdat ik er maar één ken, die die functie kan vervullen.
Ik lijd stoffelijk, maar vooral moraal. Stoffelijk zoozeer, dat ik geen gelegenheid heb gevonden postzegels te koopen om aan u en aan Simons te schrijven. Moraal, omdat ik niet kan werken, uit gebrek aan wrijving met sympathieën; omdat ik totaal vervreemd ben in de menschen die mijn familie heeten; omdat mijn armzalige liefdeshistorie nog altijd mijn beste sappen opslurpt en me pijnigt, nacht en dag. Mijn kop gloeit gedurig als een oven, en staat niet naar den arbeid; toch heb ik wel wat gelezen, maar alles lijk gehakt stroo; nog heelemaal "Onmachtig." Ik ben die phase nog niet uit. Verders kotst me geweldig tegen de betrekking met de idioten op
[2]
de Volksbibliotheek. Ge kunt u niet voorstellen wat een foltering het is aan al die plebejers uren aan een te woord te moeten staan, en hun gedurig "ne schoênen boek van Ai.... mard, of van Consjaans" te moeten toeschuiven, als een machien, en dan hun naam en adres op een strontachtig papierken schrijven, het alles doortrokken van de akeligste geuren, en met herinneringen en evocaties uit de misselijkste achterbuurten. 't Is een vuns werkje, en 'k verwensch de van Rijswijcken en anderen die mij kennen en me niet, om een quaestie van herbergpolitiek, op de groote Bibliotheek hebben gezet.[3] Intusschen heel Antwerpe hangt mijn keel uit. De onbeduidendheid is hier onbeschrijfelijk. Gisteravond heb ik met van Aken eenige plannen beraamd om een tafel te vormen in den aard Jeune Belgique. Wilt ge gelooven dat we niet tot vijf konden geraken en dan maar éen letterkundige, en dan zouden die vijf nog niet allen lust hebben!! Ik wou maar dat ik in Brussel was, en met u en Jacques den bras van al die luidjes geven kon. Ge moet daar bepaald toch nog naar uitzien. Ik zal zoolang geduld hebben als 't noodig is. Latijn en een klad Grieksch zal ik leeren. Ik zou ook in Br[ussel] studeeren. We zouden samen leven. Op 't wijf in 't algemeen schijten, en 't wijf in 't bijzonder, nu en dan poepen.
Georg Dwelshauvers is hier geweest, en 'k heb mijn laatste 5 fr. met hem naar de maan geholpen. Wij sympathiseerden soms tot 3 uren 's nachts. 't Is een kerel naar mijn hart: zijn theorieën over de vrouw hebben me eerst verbluft (dat ondergeschikt wezen, zei hij, met superb medelijden) maar daarna begeesterd. Franck heeft den filister uitgehangen en ons dikwijls belet te genieten. — Ik heb heel den tijd Duitsch gesproken met Dw[elshauvers].
Ik hoop dat gij met Jacques nu toch wel haast eens overkomt, niet waar? Ik smacht naar jullie. 't Is de eenzaamheid die mij noodlottig is; 'k begrijp Ibsen misschien nog niet genoeg. De miserie is ook zoo 'n slechte raadgeefster.
En vertel gij mij eens wat nieuws. Wat van de Spectator, Simons, Gids, uw roman, Dwelsh[auvers]'s roman.[4] Van Leo... Ik zou u willen een poot drukken, door mijn venster
[3]
heen; maar 'k zeg u, voorwaar, indien ge me nog zoolang zonder tijding laat doe ik beestigheden waarvan België spreken zal!
Ik breng dezen brief nog ter post vanavond en wacht morgen avond al een dozijn bladzij opmontering. Hoe snel gij toch vergeet, gedome!
Dat Brussel!!!
Met een karvracht stompen
Mane
Annotations
[1] Gustave Flaubert, Correspondance (Parijs, Bibliothèque Charpentier, 1891 (4 vol.).
[2] R. Dumesnil noemt Louis Bouilhet "l'alter ego de Gustave" en schrijft verder over hun vriendschap: "Personne même n'est son ami s'il n'est en même temps celui de Bouilhet. Flaubert n'entreprend rien sans consulter Bouilhet, n'écrit pas une ligne sans la lui lire, ne fait pas une correction sans la lui soumettre... et s'il y a tant de comparaisons, tant de "comme" dans Madame Bovary, c'est bien la faute de Flaubert, mais c'est bien aussi celle de Bouilhet, grand ami de la métaphore." Zie R. Dumesnil, Gustave Flaubert, l'homme et l'oeuvre (Parijs, Desclée de Brouwer, 1932), p. 161-162.
