Amsterdam 30 Nov[ember] 91
Amice
Je zult nu mijn brief wel in handen hebben,[1] denk ik en je eerste vraag beantwoord vinden. [']t Doet me goed te hooren dat je flink aan het werk bent; ik ook nogal. Alleen spuw ik niet op [']t gevoeltje als Liefde, zooals jij. Ik dank er daartoe te veel aan. Háar geloof in mij en in mijn vermogens houdt me staande tegenover mijn twijfel aan me zelf. Liefde en kunst zijn geen vijanden en de kunst alleen is het leven niet.
Doch nu geen gefilosofeer verder! maar je brief beantwoord. Je tentoonstelling-artikel zie ik met belangstelling tegemoet. De vraag is: waarin het te plaatsen? Als er platen en teekeningen bij kunnen, zou het misschien goed zijn voor Elzevier's Tijdschrift. Ik wil het dan graag aan dr Ten Brink opzenden. Stuur [']t me in elk geval; ik zal me er dadelijk mee bezighouden.[2] Lastiger zal het wezen, je artikel over Passiebloemen te plaatsen.[3] Deze bundel is hier al in couranten en tijdschriften besproken.[4] Heb je er iets nieuws over te zeggen, dan wil misschien het weekblad De Amsterdammer [3]t nog opnemen.[5] Je artikel over het tooneel kan best in "Het Tooneel"[6] — stuur [3]t mij maar en ik zal zorgen dat het opgenomen en gehonoreerd wordt. Dat over Mortelmans is weer goed voor De Amsterdammer.[7] Zend dat direct aan die redactie,[8] daar ik haar vriend niet erg ben. Heel graag zal ik er dan met Kes over spreken, en vragen of die Germania wil uitvoeren.[9] En dan, [']t allerbeste "Een Einde";[10] daar verwacht ik [']t meest van; die bestemt ge immers voor "De Gids"? — Jongens, je hebt flink gewerkt in den laatsten tijd.
[2]
Bravo! Met hartelijken handdruk
L[eo] Simons
Annotations
[14] Waarschijnlijk Emmanuel de Bom, 'XXVe tentoonstelling van "Als ik kan"', in: De Vlaamsche School, nr. V (1892), p. 1-13, n.a.v. de vijfentwintigste jubileumtentoonstelling van deze Antwerpse kunstvereniging, die van 14 tot 30 nov. 1891 in het Oud Museum in de Venusstraat te Antwerpen plaatsvond, en dat in De Vlaamsche School gedateerd was als "december 1891".
Het klad van dit artikel schreef De Bom in zijn aantekenboekje. Zie Emmanuel de Bom, Nota's XII, november 1891 (bezit AMVC), p. 36-47 en 53-77.
[3] Bedoeld wordt een tekst over Hélène Swarth, Passiebloemen (Amsterdam, P.N. van Kampen en Zoon, 1891. Een artikel van De Bom over Passiebloemen werd niet teruggevonden. Wel noteerde hij enkele losse invallen in een van zijn notitieboekjes. Zie brief 190, noot 2.
[4] De bundel was op dat ogenblik o.m. besproken door J.N. van Hall in De gids (IV, 1891, p. 577-579), door E. Knuttel-Fabius in De Nederlandsche spectator (XXXVI, nr.47 (21 nov. 1891), p. 377-378 en aangekondigd in Nederland, III (1891), p. 484 en in Het nieuws van den dag (23 nov. 1891). In Elseviers' maandschrift (1891) of in De portefeuille (1891) werd echter niets over Passiebloemen aangetroffen.
[5] Niet gebeurd.
[6] Van De Bom verschenen in 1891 of 1892 geen bijdrage in Het tooneel. Simons, die weliswaar afgetreden was als redacteur van dit tijdschrift — zie brief 195, noot 5 — had toch nog heel wat contacten met het Nederlandsch Tooneelverbond, waarvan Het tooneel de spreekbuis was. Zie Het tooneel, XX, nr. 6 (20 dec. 1890), p. 45-47; XX, nr. 13 (4 april 1891), p. 104 en XXI, nr. 6 (1 dec. 1891), p. 38.
[7] Noch in 1891, noch in 1892 is in De Amsterdammer een tekst van De Bom over Mortelmans verschenen. Het is mogelijk dat bepaalde passages uit een op het getouw gezet artikel over Mortelmans werden verwerkt in: Emmanuel de Bom, 'Vlaamsche muziek', in: De portefeuille, XIV, nr. 7 (14 mei 1892), p. 74-76. In dit artikel, dat hij naar aanleiding van het vijfentwintigjarig bestaan van de muziekschool van Antwerpen schreef, sprak hij achtereenvolgens over Peter Benoit, Jan Blockx en Lodewijk Mortelmans. Van die laatste besprak hij Germania, Boertige optocht en Vlaamsche kermis.
[8] In 1891 werd de redactie van De Amsterdammer. Weekblad voor Nederland waargenomen door J. de Koo en Justus van Maurik.
[9] Willem Kes was in 1891 de directeur van het concertgebouw te Amsterdam. Germania van Lodewijk Mortelmans werd evenwel nooit door hem uitgevoerd.
Mortelmans had deze symfonie, een driedelig werk voor orkest dat over de strijd van onze voorouders tegen de Romeinen handelde, in 1891 afgemaakt, en behaalde met dit werk — waarin hij zich sterk geïmponeerd toonde door Richard Wagner — samen met Paul Lebrun uit Gent een eerste prijs in een wedstrijd voor symfonie, uitgeschreven door de Koninklijke Academie van België. Zie Dr. Jan Broeckx, Lodewijk Mortelmans. Een Van-Nu-en-Strakser der muziek (Antwerpen, Brussel, Gent, Leuven, N.V. Standaard Boekhandel, 1945), p. 15 en Joris de Bom, 'Ons muzikaal leven', in: De Vlaamsche School, nr. IV (1891), p. 172.
De prijsuitreiking door de Academie vond waarschijnlijk plaats op 9 okt. 1891. Dat blijkt uit een brief van 9 oktober 1891 die Mortelmans aan zijn leermeester Jan Blockx schreef om hem het goede nieuws mee te delen (bezit AMVC, M 8238/B, 67.928/3).
Ook Joris de Bom dateerde in De Vlaamsche School de berichtgeving van Mortelmans' bekroning op 9 oktober 1891. Van een integrale uitvoering van dit werk, hetzij in België, hetzij in Nederland, werd niets gevonden. Een deel van de symfonie Germania werd samen met een deel van een andere symfonie van Mortelmans, Streven naar 't ideaal, te Antwerpen uitgevoerd door de Orkestvereniging o.l.v. Constant Lenaerts op 4 december 1892, in het kader van de volksconcerten in de feestzaal van het Koninklijk Atheneum aldaar. Zie de documentatie over Mortelmans in het AMVC (M 8235/D). Zie ook L.M. Ghénusy, 'L. Mortelmans', in: La libre critique, 2de reeks, nr. 9 (12 nov. 1893), p. 51-55.
Joris de Bom, die de uitvoering door de Antwerpse Orkestvereeniging van 4 december 1892 besprak, deelde tezelfdertijd mee dat deze vereniging van plan was in de toekomst beide werken, die nu slechts gedeeltelijk werden voortgebracht, integraal uit te voeren. Zie zijn artikel in De Vlaamsche School, nr. VI (1893), p. 18.
Dat is echter nooit gebeurd. Waarschijnlijk heeft het feit dat Germania voor orkest bestemd was die plannen in de weg gestaan, want reeds in 1891, toen Blockx Mortelmans feliciteerde met zijn bekroning, vroeg hij hem om Germania voor klavier te herwerken met het oog op een eventuele uitvoering, waarop Mortelmans antwoordde dat dat onmogelijk was. Zie de brief van Mortelmans aan Jan Blockx van 20 okt. 1891 in het AMVC (M 8235/B, 67.928/4).
Ook elders zou Germania nooit zijn uitgevoerd, want toen Blockx in 1892 Boertige optocht van Mortelmans wilde uitvoeren, antwoordde deze laatste hem dat het hem verheugde "eindelijk" een orchestrale noot van zichzelf te horen. Zie de brief van Mortelmans aan Blockx van 23 maart 1892 in het AMVC (M 8235/B, 67.928/1).
