Zaterdag 25.3 '93
Houwe,
Uw broer[1] heeft me gezegd dat ge nu weer heel goed te pas waart. Met dat heerlijk lentewêer kan men niet ziek zijn.[2]
Van die voordrachten gesproken: het is wel merkwaardig dat we juist éénzelfde plan hebben gebroeid. Vóór het ontvangen van uwen brief had ik daarover gesproken met de Brusselsche vrienden: V[an Nu] & S[traks] zou in den winter een reeks van tien voordrachten inrichten. Die zouden zeer radikaal zijn. Alleen in 't Vlaamsch.
Wij zouden trachten een publiek te vormen dat niet afgeschrikt wordt door het buitengewone. Het zou een corollaire zijn van ons tijdschrift. Ik ben gereed om een voordracht te geven over "de Aesthetiek van het Mysticisme". De onderwerpen ontbreken niet, maar zij zouden moeten gekozen worden op zoo een wijze dat die reeks voordrachten een campagne zou zijn, met een zekere logiek in de opvolging. Ik zie b.v. de noodzakelijkheid niet te spreken over het Duitsch Tooneel: we zijn toch al een weinig verder dan dàt geraakt.
Mijn wensch zou zijn: één groep vormen die voordrachten zou geven in Brussel, Antwerpen & Gent, waar die vooral noodig zijn. Maar hoe het volk aangelokt? Men zou kunnen beginnen in Antwerpen, waar reeds een zeker publiek bestaat. Misschien ware een polemiek noodig om de aandacht te vestigen op dat werk. Er zou eens heel heftig moeten geschreeuwd worden; jammer genoeg dat ik de kazuifel van Peladan niet bezit! Dan zouden we 't kunnen wagen, de provincie te exploiteeren.
Wij hebben nog genoeg tijd om dat plan te bestudeeren.[3] Maar er is toch geld noodig! Reiskosten — zaal (in Brussel zouden we de zaal van het Dietsche Heim kunnen vragen).
— Gelezen: "l'Esthétique anglaise" par J[oseph] Milsand (1864). Tracht dat boek ergens te vinden (men kan dat soms koopen voor één frank)
[2]
& lees vooral de twee eerste hoofdstukken: ka-pi-taal!
Ik heb hier ook liggen: ["]La Chevauchée d'Yeldis", het nieuw werk van Francis Viélé-Griffin.
"Van Nu & Straks" is vandaag gedrukt, indien ik Havermans mag gelooven. Hij verzekert me dat we de aflevering Dinsdag zullen kunnen verzenden. Allo, laat ons maar hopen!
Er zijn nu drie abonnementen in China..... en één in Shiraz (Perzië)!![4]
Hoort ge niets van Buysse?
Voor het verzenden van het 1e nr zal een van ons (gij?) naar Rosendaal moeten gaan , & van daar de nrs rondsturen. Anders moeten we 20 centiemen betalen per exemplaar. Kunt ge mij geen prospectus geven van den bootendienst tusschen Antwerpen & Rotterdam (Van Maenen)?
Ik moet u van een gewichtige zaak spreken. Ik heb hier twee dagen doorgebracht met André Jolles, een jongen schrijver van Amsterdam, die er geen lawaaimaker uitziet, een deftigen Hollander, vriend van Holst & Jan Veth.[5] Hij zei me dat men in Holland behoefte voelde aan een nieuw tijdschrift, dat er verleden jaar reeds spraak was van dat tijdschrift te stichten,[6] & dat men daaraan vooral het succès moet toeschrijven van "V[an Nu] & S[traks]" in het Noorden. De Nieuwe Gids verkeert in denzelfden toestand als de Jeune-Belgique: Kloos alleen is de redactie, & weigert al wat jongeren, (niet nieuwegidsers) schrijven. Hij wil vooral niet hooren van christianisme, idealisme, mysticisme, enz. Daarom heeft hij Maeterlinck afgetakeld,[7] & deed hij aan Frans Erens dat onnoozel dingetje schrijven dat als een antwoord is op het heerlijk artikel van Diepenbrock over "Le Latin mystique".[8] Er bestaat dus in Holland een oppositie, gevormd uit:
- 1°) Albert Verwey, die in ruzie ligt met Kloos & nergens meer kan schrijven.
- 2°) De zoogezegde mystici (Diepenbrock, Derkinderen)
- 3°) De jongens die men — systematiek, schijnt het — geweigerd heeft in de N[ieuwe Gids]
Wij zouden ons op die oppositie kunnen steunen. Het schijnt dat al die menschen zeer graag zouden mêewerken aan "V[an Nu] & S[traks]"[.]
[3]
Derkinderen zou in ons tijdschrift debuteeren (hij heeft iets liggen over de moderne Bouwkunst, die hij aanvalt).[9] Natuurlijk zou de redactie blijven zooals ze is, & zouden wij het recht hebben alles te weigeren wat ons niet bevalt.
Ik vrees dat, indien we die gelegenheid niet te baat stellen, Holland ons tijdschrift mislukt vinde. Die Hollanders weten niet welke de toestanden zijn hier hier te lande, & zijn gewend aan betere literatuur dan de onze. Indien men ons in Holland aanvalt hebben we géén steun meer & zijn we kapot. Dat is te overwegen.
Ziehier dus wat ik voorstel: 1°) voor het tweede nr Verwey uitnoodigen in de plaats van Kloos (die ten andere nu in Italië zit, ik weet niet waar). Die uitnoodiging is natuurlijk speciaal voor dàt nr, er is geen spraak van bestendige medewerking.[10]
2°) Aan Derkinderen zijn artikel vragen.
3°) Het een of ander gedichtje plaatsen van één uit het Salon des refusés (Jolles,[11] of de Graaf,[12] of Jan ? Kalf, die iets heeft over "Johannes Viator").[13]
Eerst & vooral, natuurlijk, zien of er in die jongens iets steekt, & of Diepenbrock & Derkinderen waarlijk zoo geneigd zijn om in HET te schrijven.
Zeg me wat ge hierover denkt, maar spoed u, want het 2e nr zou heel gauw na het eerste moeten verschijnen. Ik zal ook aan Buysse schrijven. Van Langendonck heeft mijn plan aangenomen.
Dat kan "Van Nu & Straks" misschien heel sterk maken, & meer literair zelfs dan de Nieuwe Gids, die nu bijna vol is met sociologie & politiek, & wat de zuivere literatuur betreft, niet mag rekenen voor 't oogenblik dan op Delang,[14] Erens, Boeken, van tijd tot tijd van Eeden of Prins, Gorter eens alle twee of drie jaar, enz. Van Deyssel is nog altijd zeer ziek & werkt niet meer, Kloos heeft in vier jaar geen vers meer geschreven (wat van hem in het laatste nr kwam was geschreven voor acht jaar).[15]
Ik wacht een antwoord van u; maar: motus. Dat blijft onder ons.
Met al mijn pooten
G[ust]
Annotations
[1] Wellicht Jozef de Bom.
[3] In 1893 blijft het wat een voordrachtencyclus rond Van Nu en Straks betreft, enkel bij plannen. Zie ook brief 253.
[4] In het kasboek van Van Nu en Straks (AMVC, V147-H, 18177/1) lezen we op p. 55 bij de buitenlandse abonnees:
- Wettum (B.A.J.), [aux soins du consulat de Hollande & d'Allemagne], à Amoy. China.
- Borel (Henri) id. id. id.
- Ezerman (G.) id. id. id.
- Dunlop, Esqre (Henri), c[are of] Mrs. Hotz & Co Shiraz. Persia.
[5] Uit de brieven van Jolles blijkt dat hij als contactman voor Nederland wilde optreden. Zie o.a. brief 101. Ook in september 1893 kwam Jolles nog eens bij Vermeylen langs; zie brief 213.
[7] Willem Kloos, 'Nieuwste Fransche letteren': over Maurice Maeterlincks La Princesse Maleine, in: De Nieuwe Gids, VI, deel 2 [april 1891], p. 78-81.
[8] Zie Frans Erens, 'Le Latin Mystique', in: De Nieuwe Gids, VIII, deel 1 [febr. 1893], p. 422-224 en A. Diepenbrock, 'Remy de Gourmont: Le Latin mystique', in: De Nieuwe Gids, VIII, deel 1 [dec. 1892], p. 263-274.
[10] Van Verwey verscheen in nr. 2 van Van Nu en Straks een reeks gedichten: 'Portretten'. Zie brief 104, noot 1. In tegenstelling tot wat Vermeylen hier zegt, heeft Verwey nog meegewerkt aan nummer 4 (zie brief 253, noot 10) en nummer 6-7 van Van Nu en Straks, 6-7 [1894], p. 1-25.
[13] Jan Kalff veranderde de spelling van zijn naam in Kalf. Onder het pseudoniem J.F. Moraaz van Edinghe publiceerde hij een artikel over Van Eedens Johannes Viator in Van Nu en Straks, 2 [1893], p. 24-32. Zie brief 104, noot 1.
[14] Pseudoniem van Gerrit Jan Hofker.
[15] Willem Kloos, 'Verzen', in: De Nieuwe Gids, VIII, deel 1 [febr. 1893], p. 399-417. Daartoe behoorden het 'Fragment uit Sappho' en een reeks 'Sonnetten'.
