Vrijdag morgen.
11 Aug[ustus] 93.
Houwe!
Ik heb den weledelgeb[oren] heer E. de Cuyper thuis gekregen. Ik vind het maar een flauwe grap, van hem naar mij te zenden met zijn twee liedjes. Die meneer schijnt me een compleete ende volledige nulliteit. Godomme, houwe! ge moogt me wel voortaan van die karweitjes verschoonen, hoor! Ik zal zijn twee liedjes vertalen, indien ik kan, omdat ik hem dat heb moeten beloven. Maar indien 't niet gaat krijgt hij den boel terug. Of hij!...
— Het wordt morgen verzonden.[1] Het volgend nr zal een dubbele afzevering uitmaken, van 56 b[lad]z[ijden][2] Er ontbreken nog 24 b[lad]z[ijden] kopij, waarvan ik 8 b[lad]z[ijden] zal leveren. Tot nu ontbreekt er nog literair proza. Ik reken op u. Gij hebt me gesproken van een stuk van een tien b[lad]z[ijden] Zoo zou de aflevering bijna gevuld zijn. Wanneer zal ik uw stuk krijgen? Werkt ge? Sinds eenigen tijd schijnt ge mij zoo lam, zonder de vreugde van het werk. Er hangt steeds "quelque chose de morne" om u. Welke is toch de oorzaak? Dat doet me allemaal vreezen voor de literatuur die we gedroomd hadden in ons land. Elders, wanneer een literatuur begon, was 't een Sturm-[und] Drang, een periode van romantisme & jeugdig leven. Men scheen in den roes van al het schoone dat men ging maken & maakte. En híer, zijn we eenige deemoedigen, die me een doekje van Ensor herinneren: Squelettes voulant se chauffer à un poêle.[3] De kachel van ons Vlaamsche Kunst wil niet branden, schijnt het. Prosper is half dood. Wanneer ge vijf minuten met hem spreekt, wanneer ge hem ziet, wordt ge zelf lam. Er zal niks meer uitkomen, geloof ik. Ik zie die vreugde niet, van den kunstenaar die iets maakt, en dat is een verdomd slecht teeken.
Dit allemaal om u te vragen: werkt ge??
— Ik heb niets meer gehoord van Simons, sinds hij vertrok. En gij?
[2]
Ik heb geschreven naar Holland, om de betrekking te krijgen van kunstcriticus voor Holland in "De Telegraaf" (de plaats van Stellwagen). Nog geen antwoord. Hierover, motus.! Ik vrees Brabo... Hoewel hij daar niet au sérieux genomen is, schijnt het.[4]
— Ik ga hier bijna elken dag met Jacques naar buiten wandelen. We hebben veel van u gepraat. Gij hebt zijn brief ontvangen?
— Nee, jongen, naar Holland ga ik niet[5] (indien ik ga, is 't voor een dag of twee naar Amsterdam, voor die plaats in "De Teleg[raaf]", misschien). Lust ontbreekt me niet, natuurlijk, en voor "v[an Nu] & S[traks]" zou 't heel goed zijn dat ik daar eenige menschen kon spreken. Maar de centen zijn er niet, en indien ik zelfs genoeg bezat voor een serieuze reis dan zou 'k het niet doen, omdat ik een deficit vrees voor het. En het is een raad dien ik u ook mag geven. Gij zult, in ieder geval, 50 fr. moeten hebben. Zult ge die nog wel vinden? Ik vrees neen, daar ge altijd leêgzakkig zijt... En wanneer ge dan eenige centen hebt vertrekt ge onmiddellijk naar Amsterdam of... Bergen-op-Zoom. En misschien (of zeer waarschijnlijk?) hebt ge nog schuld bij Buschmann, b.v. Welnu, ik zou me liever van die dingen verlossen, vooraleer ik aan een reis denk.
Dit jaar speen ik me wel van een reis (de eerste maal sinds elf jaar), alleen om een "geldramp" te vermijden binnen zes of zeven maanden. En gij hebt meer redens dan ik om het te doen. — Anders vind ik het niet heel aardig zoo Holland te doorloopen op 6 dagen, zonder zelfs een museum te kunnen zien. Ik ben geen liefhebber meer van die wijs van reizen.
— Nu, zeg me eens wat ge doet, waaraan ge werkt, wat ge leest, enz. Ik hoop dat we nu weer gaan briefwisselen zooals in den ouwen tijd. Hoewel deze belofte u zal doen glimlachen: ik beloof ù direct te antwoorden.
Met den poot van den houwe
Gust
Annotations
[1] Van Nu en Straks, 3. Zie brief 180, noot 2.
[2] Van Nu en Straks 4 bleef een enkele aflevering van 28 bladzijden. Zie brief 253, noot 10. Van Emmanuel de Bom verscheen geen literair proza in nummer 4.
[3] James Ensor, Squelettes voulant se chauffer à un poêle (1889), doek 75 x 60 cm, verzameling R.F. Windfohr (Texas.
[4] Het is niet duidelijk wie deze 'Brabo uit Antwerpen' is. Van hem verschenen in De Telegraaf in 1893 acht bijdragen, de laatste in nr. 141 (22 mei 1893), p. 3. Rond die tijd verdween ook Robert Stellwagen, die zijn artikels in De Telegraaf ondertekende met zijn initialen ('R.S.'). Het uitzicht van de krant begon ook te veranderen: kunsten en letteren kregen minder plaats toebedeeld, ten voordele van de sociopolitieke toestanden. En vermits de artikels niet meer werden ondertekend, kon niet worden achterhaald wie eventueel de vervanger van Stellwagen geworden is. Dat 'Brabo' niet Vermeylen kan zijn geweest, blijkt o.m. uit brief 209 (noot 8).
[5] De Bom en Vermeylen reisden omstreeks dezelfde tijd naar Nederland, echter niet om het 22ste Nederlands Taal- en Letterkundig Congres in Arnhem bij te wonen (zie brief 171, noot 2 en brief 68, noot 10).
In de nacht van 20 augustus vertrok Vermeylen vanuit Antwerpen met de boot naar Rotterdam (zie brief 197, brief 199 en
uit eerdere correspondentie ook brief 170 (1892), noot 8 en brief 193 (1892)). Hij reisde door naar Leiden, waar hij H.P. Bremmer wilde ontmoeten (zie brief 200), en dan verder naar Den Haag (zie brief 201), waar hij mogelijkerwijze op Thorn Prikkers uitnodiging (zie brief 143bis) is ingegaan. Uiteindelijk bereikte hij zijn reisdoel Amsterdam en solliciteerde hij er voor een betrekking als kunstcriticus bij De Telegraaf, echter zonder succes (zie brief 209 (noot 8)).
De Bom trok, in weerwil van schulden en geldgebrek, een tiental dagen door Nederland (zie brief 204 en brief 213). Het is niet duidelijk of hij werkelijk vergezeld werd door zijn broer Joris (zie brief 197). Hij bezocht Smeding (zie brief 213) en bood aan De Telegraaf zijn medewerking als buitenlands handelscorrespondent aan (zie brief 241 (noot 1)). Maar net zoals voor Hageman (zie brief 218) bleef het ook ons duister wat De Bom precies naar Nederland dreef. Misschien wil hij Clara Gaesch opzoeken, die daar (in Den Helder?) (zie brief 230) omstreeks die tijd verbleef.
