Waarde Heer Voorzitter
en Vriend
Men stelt mij zooeven bijg[aande] brief ter hand, dien ik maar rechtstreeks aan U zend omdat hij U en Mr Rosseels veel belang zal inboezemen; Gij zult hem daarna wel aan v[an] Cuyck willen doen geworden, n[iet waar]? Wilt Gij hem verzoeken — indien Gij dit goed vindt, althans — "ten hoofde" van het e[erstkomende] Maandblad dit heuglijk nieuws, mitsgaders een aanporring voor Gent ('t is haast kiezing!) en voor Brussel, te drukken?[1]
Ik geef U ook 't volgende in bedenking.
Vandaag zal ik aan de Alg[emeen Secretaris][2] voor 't Maandblad zenden de Grondslagen der nieuw-gestichte Maatschappij.[3] Er is nu haat bij, dat wij in werking treden[4] — wij bestaan reeds van den 10n Mei, n[iet waar] — Daarvoor zijn twee dingen noodig: 1º een voorloopig bestuur.
'k Stel voor Emm[anuel] Rosseels, voorzitter, ik, secretaris, (bepaald zal ik 't niet aannemen), — Gij, Pol de Mont, van Cuyck, Jan Adriaensen, Paul Buschmann (penningmeester,) leden van 't bestuur.[5]
2º een omzendbrief, op eenige duizend exempl[aren] gedrukt, bevattende oproep en grondslagen.[6] Hiermede moeten de stichtende leden,[7] zoo stichtelijk mogelijk, propaganda maken. Dàt zal wel gaan, geloof ik. Men vindt licht menschen die zich willen verbinden voor 3 fr. vlaamsche boeken per jaar te koopen.
Exempl[aren] van dien omzendbrief zouden aan al onze leden gegeven worden. Ook al de leden van 't Willems-Fonds zouden hem ontvangen.[8]
Wijze van drukken? Eenvoudig overdrukken, op zeer fatsoenlijk papier uit het Maandblad, met toevoeging van den oproep. Onder dezen oproep diende reeds een flink getal, van alle soorten van leden te prijken. Dat maakt effekt en lokt.
De onkosten zouden moeten voorgeschoten worden door een mensch van goeden wil. Ze zullen trouwens niet overdreven zijn.
't IJzer is nu heet — en 't is haast kiezing — laat ons 't ijzer smeden. Ik ben te uwer beschikking. Gedurende een paar maanden ten hoogste; want ik wil werken. Ik hoop nog wel dit jaar den godspenning te laten... geven aan de Societeit.
Wat dunkt U van dit alles?
Van harte
Steeds uw
Em[manuel] K[arel] de Bom
Annotations
[1] De brief, die niet teruggevonden werd, had waarschijnlijk op het volgende betrekking: in het derde nummer van het Maandblad van het Taalverbond (18 juni 1890) werd meegedeeld dat het gemeentebestuur van Antwerpen het algemeen bestuur van het Taalverbond meldde, dat de stad als antwoord op een verzoekschrift duizend frank ter beschikking stelde voor een driejaarlijkse prijskamp voor toneelletterkunde, indien de gemeenteraden van Gent en Brussel daarvoor eveneens vijfhonderd frank per jaar wilden besteden. Max Rooses was de algemene voorzitter van de toneelafdeling van het Antwerpse Taalverbond. De bovengenoemde brief moest aan Frans van Cuyck overgemaakt worden, opdat hij, als administrateur van het Maandblad van het Taalverbond hem daarin zou opnemen. Zie de documentatie over het Taalverbond in het AMVC Letterenhuis (T 106D).
[3] In het derde nummer van het Maandblad van het Taalverbond (18 juni 1890, p. 34) werd meegedeeld dat dat nummer vergezeld ging van een oproep aan de leden van het Taalverbond, en van de grondslagen van de Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde, die op initiatief van Emmanuel Rosseels in de schoot van het Taalverbond op 10 mei 1890 werd opgericht.
[4] Een eerste aanloop tot dit in werking treden, kan gezien worden in de herhaalde verzoeken die tot de leden van het Taalverbond gericht werden om de lijst van hun uitgegeven werken aan het voorlopig bestuur van de Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde te zenden. Zie het Maandblad van het Taalverbond, nr. 3 (18 juni 1890), p. 34 en nr. 4 (15 juli 1890), p. 41-42. Een "dringende oproep" in dat laatste nummer vermeldde dat de leden van het Taalverbond reeds bij herhaling verzocht waren de lijst van hun werken op te sturen.
[5] Datum of samenstelling van dit voorlopige bestuur werden niet teruggevonden. Zeker was voor 31 mei 1890 een voorlopig bestuur samengesteld, want in het gezamenlijke verslag over de zittingen van het Antwerpse Taalverbond van 11, 17 en 30 mei werden de leden van die vereniging verzocht een lijst van hun werken over te maken aan dat voorlopige bestuur, waarvan Emmanuel de Bom wel degelijk de secretaris was. Zie het Maandblad van het Taalverbond, nr. I/3 (18 juni 1890), p. 34 en nr. I/4 (15 juli 1890), p. 42. Tijdens de jaarlijkse algemende vergadering der stichtende leden van de Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde op 20 juli 1890 werd een definitief bestuur gekozen dat als volgt was samengesteld: Emmanuel Rosseels (voorzitter), Emmanuel de Bom (secretaris), Jozef Blockhuys (penningmeester), en Max Rooses, Pol de Mont, Paul Buschmann, Frans van Cuyck, en Gustaaf E.V.L. van Zuylen (bestuursleden). Zie het Maandblad van het Taalverbond, I/5 (1 september 1890), p. 51.
[6] De tekst van die oproep verscheen in het Maandblad van het Taalverbond, I/5 (1 september 1890), p. 52-53. Hij werd voorafgegaan door de mededeling dat de oproep, die gedateerd was op 20 augustus 1890, met toevoeging van grondslagen en de eerste lijst van boeken door de leden uitgegeven, verzonden werd. Voor een exemplaar van die omzendbrief, die deze oproep samen met de grondslagen van de Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde bevat, zie de documentatie over die Maatschappij in het Letterenhuis (M 1332/D, 37776/15). Voor een volledige lijst met werken van de leden van het Taalverbond van 15 december 1890, zie daar het document met het nummer M 1332/D, 26918. Op de omzendbrief van 20 augustus was het ondertekenend bestuur hetzelfde als dat op die van 20 juli 1890 (zie [5]). Op die van 15 december 1890 waren Paul Fredericq en Isidoor Teirlinck als bestuursleden toegevoegd.
[7] De stichtende leden van de Maatschappij tot Bevordering der Nederlandsche Letterkunde waren: Emmanuel Rosseels, Adolf Hoste, Mevr. R. Cortebeeck, Xavier Havermans, Alfons de Cock, Domien Sleeckx, Jan Adriaensen, Max Rooses, Pol de Mont, Frans van Cuyck, Paul Buschmann, Willem de Bom, Joris de Bom, Gustaaf de Lattin, Felix Withaegens, Jacob Stinissen, Jozef Blockhuys, Antoon Moortgat, Frans van Steenweghen, Julius Vuysteke, Frans Gittens, Hendrik Peeters, Gustaaf van Zuylen, Bernard Bolle, Emiel Seroyen, August Vermeylen en Emmanuel de Bom. Zie het Maandblad van het Taalverbond van 1 september 1890.
